In mijn geboorte- en woonplaats zijn de franciscanessen van Mariadal een begrip. Voor veel oudere Roosendalers vormden zij, buiten het eigen gezin, de eerste kennismaking met geloof en Kerk.
Ook ik kon me als ik aan zusters dacht niets anders voorstellen dan deze religieuzen, die ons als kleuter al trots vertelden dat zij rechtstreeks onder de paus vielen.
Nu is ook deze congregatie sterk vergrijsd. Bij de leden ontstond de behoefte om vast te leggen op welke wijze zij vorm hebben gegeven aan de idealen van hun stichteres, Mère Marie Joseph Raaijmakers (1781-1876).
Zij stichtte de congregatie in 1832 en stond in de traditie van de Reforme de Limbourg, een zeventiende-eeuwse hervormingsbeweging binnen de franciscaanse kloosterfamilie. De officiële benaming van de congregatie luidde dan ook: de penitenten-recollectinen van Roosendaal.
Ze vertaalde deze spiritualiteit in de vier pijlers van de congregatie: liefde, eenvoud, vlijt en onthechting. Dit geheel moesten de zusters beleven met een biddend hart.
Haar belangrijkste vernieuwing bestond erin dat ze brak met de traditie dat elk nieuw opgericht huis aan de basis stond van een zelfstandige congregatie. Hierdoor kon de congregatie groeien.
Historica Marie-Antoinette Willemsen geeft een uitgebreid overzicht van de opbloei en werkzaamheden van de congregatie. De nadruk lag op het onderwijs, van speciaal onderwijs tot kweekschool en lyceum. De franciscanessen van Mariadal waren voornamelijk actief in het bisdom Breda en in Holland, al waren er ook enkele vestigingen in Gelderland, Limburg en Overijssel.
Al in de negentiende eeuw sloeg de congregatie haar vleugels uit naar de Antillen, Engeland en Suriname en in de twintigste eeuw kwam daar nog de missie in Chili bij.
Willemsen staat ook stil bij de afbouw van de werkzaamheden en de impact die dit heeft op het leven en de spiritualiteit van de zusters. Het loslaten van werkzaamheden was niet eenvoudig, maar de zusters leven in het vertrouwen dat het geestelijk huis van de franciscaanse spiritualiteit in jongeren aanwezig blijft.
Willemsen baseerde zich op archiefonderzoek en interviews met de zusters. Helaas heeft ze geen aandacht geschonken aan getuigenissen van oud-leerlingen en pensionaires. Soms vertrouwt ze te veel op mondelinge bronnen, bijvoorbeeld met betrekking tot de opheffing van de leefgroep op Bovendonk te Hoeven.
Er is, anders dan zij schrijft, geen samenhang tussen het uiteenvallen van deze groep en de dood van pastor Hommel. Hier en daar zijn er kleine oneffenheden; zo werd mgr. Van Hooijdonk niet door paus Gregorius XVI tot bisschop gewijd, maar door mgr. Van Wijckerslooth.
Soms is Willemsen erg gedetailleerd en kan men zich afvragen of ze de persoonlijke levenssfeer van zusters voldoende eerbiedigt. Zo vermeldt ze dat een met name genoemde zuster uit Chili verplaatst werd omdat ze moeite had Spaans te leren.
Deze bemerkingen nemen niet weg dat ze een waardevolle bijdrage geleverd heeft aan de vastlegging van de geschiedenis van het religieuze leven in Nederland, waarop andere onderzoekers verder kunnen bouwen.
Marie-Antoinette Willemsen, Met biddend hart: geschiedenis van de franciscanessen van Mariadal. Uitg. Verloren, 456 pp., € 39,-, ISBN 978 90 8704 863 1
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
