Niet zonder hoop, het nieuwe vertaalde boek van Tomás Halík (1948), heeft een opvallende ondertitel: ‘Religieuze crisis als kans.’ Dit klinkt wat merkwaardig, want van de religieuze crisis hebben we toch vooral last?
Deze constatering past echter perfect bij de theologie van Halík, de inmiddels bekende en veelgelezen Tsjechische priester en theoloog. Hij schrijft dat hij jarenlang veel nadruk legde op het belang van twijfel bij het geloof, wil dat geloof levend blijven. Geloof heeft “de twijfel nodig” als een “metgezel” die voortdurend “corrigeert”.
Omgekeerd heeft de twijfel het geloof nodig “om niet in het moeras van een verbitterde absolute scepsis terecht te komen”. In dit boek (dat in het Tsjechisch al in 2009 verscheen) maakt Halík duidelijk dat geloof en hoop elkaar op een vergelijkbare manier “moeten begeleiden en corrigeren”.
Met deze citaten zijn we meteen beland in het hart van Halíks overtuiging over hoop en geloof. Beide richten zich op de toekomst, waarin God herstellend zal optreden. Hebben wij die toekomst dan in de vingers?
Halík stelt: “Als het geloof zou vergeten dat zijn object zich blijft hullen in de wolk van het geheimenis waarin alleen de hoop kan binnengaan, zou het tot ideologie kunnen worden, een leverancier van ‘zekerheden’.” Maar als, omgekeerd, de hoop zich zou losmaken van het geloof, dan “bestaat de dreiging dat ze wordt meegevoerd door een vlaag van dromen, illusies en verlangens”.
Deze twee bewegingen zijn kenmerkend voor dit boek. Halík spoort zijn lezers aan om oog te hebben voor het mysterie van het geloof, ook als het gaat om de geloofsverwachting van de toekomst. Ook is het schadelijk om de christelijke hoop te vertalen in een soort vooruitgangsgeloof, waarin mensen zich moeten inspannen om Gods Rijk op aarde te vestigen. Niet doen, zegt Halík, die dergelijke ondernemingen in communistisch Oost-Europa van dichtbij zag ontaarden in allerlei narigheid.
Halík is in dit boek trouwens ook volop bezig om gelovigen die zich schraal en kwetsbaar voelen, te bemoedigen. Vijftien losjes met elkaar verbonden hoofdstukken telt Niet zonder hoop, met ruime aandacht voor de betekenis van hoop in het bijbelboek Job. De hoop die ons meeneemt, gaat wel degelijk ergens over! Als wij op een “nulpunt” belanden, krijgen wij de hoop als “brood voor onderweg”.
Tomás Halík, Niet zonder hoop. Uitg. KokBoekencentrum, 192 pp., € 19,99, ISBN 978 90 43532 52 5
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
