Gerlacus van den Elsen (1853–1925) is ongetwijfeld de bekendste norbertijn van de Abdij van Berne in het Brabantse Heeswijk-Dinther. Vanwege zijn inzet voor de emancipatie van de Brabantse boeren werd hij de ‘boerenapostel’ genoemd.
Hij richtte de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond (NCB) op, een van de voorlopers van de ZLTO, en ook de Boerenleenbank, tegenwoordig de Rabobank.
Maar Van den Elsen was niet de enige voorman van de katholieke sociale beweging die de Abdij van Berne in de periode voor 1940 voortbracht.
Johan Nouwens en Julius van Beurden organiseerden de katholieke middenstanders. Pius van Aken wees de katholieke werkgevers op hun plichten tegenover hun werknemers en bracht ook hen onder in een katholieke vereniging.
Erik Sengers bestudeerde nauwgezet hun ideeën en hun daden. Deze plaatste hij in de context van de ontwikkeling van de katholieke sociale beweging in Nederland en van de verzuiling. Zijn werk behelst dan ook veel meer dan vier biografische schetsen. Het is een grondige analyse van de antwoorden van vier norbertijnen op de sociale kwestie en hun bijdrage aan de katholieke emancipatie.
Ze werden geïnspireerd door de encycliek Rerum Novarum, waarmee paus Leo XIII in 1891 de basis had gelegd voor de katholieke sociale leer. Die was een antwoord op de liberale economie waardoor arbeiders, maar ook boeren en middenstanders in de verdrukking kwamen.
Wie de geschiedenis van de katholieke emancipatie en de verzuiling wil leren kennen, moet dit boek zeker lezen. Maar het is meer: de kwestie van de rechtvaardige verdeling van de rijkdommen in onze samenleving is nog steeds actueel.
“Dat de katholiek-sociale traditie daarvoor een belangrijke bron van inspiratie en voorbeeld van handelen kan zijn, is iets wat mijzelf steeds weer raakt wanneer ik de geschriften van deze, maar ook van andere sociale activiteiten lees”, zo schrijft Sengers in zijn voorwoord. Hij richt zich daarbij met name tot politici en bestuurders van grote en middelgrote bedrijven.
Kant-en-klare oplossingen zullen die in dit boek niet vinden. Wel toont het aan dat de katholieke sociale leer niet slechts een reactie was op de opkomst van het socialisme, maar juist op de liberale visie op de economie, die geen rekening houdt met de mens.
Erik Sengers, Paters van de sociale actie. De Abdij van Berne en de sociale kwestie 1895–1940. Uitg. Berne Media, 300 pp., € 29,95, ISBN 978 90 8972 354 3
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
