Een “seksboek” vol plastische beschrijvingen, een “werkboek over het hoe, waar en wanneer van sperma” en een “kil en klinisch” boek dat oordeelt over van alles en iedereen: de kritiek in de media op het nieuwe boek van kardinaal Eijk was niet mals. Hoe terecht is dat?
Misschien wel de cruciaalste passage van De band van de liefde staat al in het voorwoord: daar benadrukt kardinaal Wim Eijk dat hij in dit boek geen pastoraal-theologische, maar een systematische moraaltheologische benadering van huwelijk en seksualiteit hanteert. Het antwoord dat de lezer geeft op de vraag of dat een goede benadering is, zal het oordeel over het boek duidelijk mee vormen.
De band van de liefde is uitvloeisel van een collegereeks die Eijk geeft aan priester- en diakenopleiding Bovendonk. De beoogde doelgroep bestaat dan ook vooral uit theologen en theologiestudenten van allerlei pluimage. Plus, zo schrijft hij in het nawoord, het weliswaar geringe aantal jonge katholieken dat de leer van de Kerk ook op dit vlak wil omarmen en beleven. Voor hen wil hij de fundamenten van de katholieke moraaltheologie rond huwelijk en seksualiteit uiteen zetten – en waar die botst met het hedendaagse seculiere denken.
Dat is precies wat Eijk in een flink deel van het boek op kenmerkende doorwrochte wijze doet. Systematisch schetst hij het seculiere denken, historische ontwikkelingen in de katholieke moraaltheologie en de huidige leer van de Kerk. De cultuuranalyses gaan soms kort door de bocht, maar zijn vaak raak; de historische schetsen zijn zonder meer interessant en de kardinaal put in zijn uiteenzettingen royaal uit onder meer het thomistisch denken en de theologie van het lichaam van paus Johannes Paulus II. So far, so good, al had de tekst zeker toegankelijker gekund.
Een flink deel van de ophef rond de verschijning van dit boek was terug te voeren op het deel over de kuisheid en de zonden daartegen, binnen en buiten het huwelijk. Er werd op sociale media gretig uit geciteerd, en dan met name uit de zeer plastische beschrijvingen van onder meer al-dan-niet “incomplete of onvoltooide seksuele handelingen”.
Natuurlijk is het gemakkelijk scoren om zo selectief te citeren, maar het moet ook gezegd: de betreffende teksten klinken inderdaad kil, als een technisch college van de arts die kardinaal Eijk immers ook is. Dat dit kritiek zou opleveren viel te verwachten, en die kan niet alleen afgedaan worden als onwelwillend lezen door niet-katholieken. Ook een rechtgeaarde katholiek leest sommige passages met kromme tenen. Bovendien roept dit de vraag op of dít nu de manier is om aankomende biechtvaders en parochieherders op hun taak voor te bereiden.
Over de daadwerkelijke verkondiging van de waarheid in de praktijk lezen we helaas weinig in dit boek en dat is een manco. Kardinaal Eijk signaleert terecht dat er een kloof ligt tussen het kerkelijk en seculier denken. Maar in een poging die te overbruggen, is grondige kennis van de leer alleen slechts de eerste stap. Ze moet gebracht worden in een taal die begrepen kan worden door mensen die, ook binnen de Kerk, nou eenmaal meestal niet denken in de klassiek-katholieke schema’s. Een binnen de Kerk nog te vaak gehoord ‘dit is de waarheid, succes ermee’ werkt niet – mensen moeten er stapje voor stapje in ingeleid worden.
Seminaristen van Bovendonk krijgen daarvoor naast moraaltheologie ongetwijfeld ook pastoraaltheologie en praktische training in bijvoorbeeld biecht horen. Maar als ’s lands enige kardinaal een boek over gevoelige thema’s uitbrengt bij een serieuze uitgever, kun je verwachten dat de lezerskring breder gaat zijn. Dan volstaat de disclaimer over doelgroep en insteek uit het voorwoord niet. ‘Leer’ en ‘pastorale praktijk’ horen immers bij elkaar, in plaats van, hoe ongewild dat hier ook gebeurt, tegenover elkaar gesteld te worden.
De band van de liefde is niet het horrorboek dat sommigen ervan maakten. Maar het is ook verre van de gedroomde uitleg van de schoonheid van de katholieke huwelijksleer, waar grote behoefte aan bestaat.
Willem Jacobus kardinaal Eijk, De band van de liefde. Katholieke huwelijksmoraal en seksuele ethiek
Uitgeverij KokBoekencentrum
Pagina’s: 416 | € 32,50
ISBN 978 90 43538 46 6
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit artikel is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 45. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
