Het mysterie van God bundelt twee werken waarin de heilige Anselmus van Canterbury de katholieke leer verdedigt. Voor de leek wellicht gortdroog, maar voor wie opgaat in (theo-)logische queesten zeer bekoorlijk.
“Het hoogst denkbare kan beslist niet alleen bestaan in het begrip. Want als het alleen daar zou bestaan, is het denkbaar dat het ook in de werkelijkheid bestaat. En dat is hoger! Bestaat het hoogst denkbare dus alleen in het begrip, dan is er iets hogers dan het hoogst denkbare, wat beslist onmogelijk is. Er bestaat dus zonder enige twijfel iets wat het hoogste denkbare is, zowel in het begrip als in de werkelijkheid.”
Vanwege dit ‘ontologisch godsbewijs’ uit 1078 is de heilige Anselmus van Canterbury nog altijd wereldberoemd, ten minste onder de filosofische zielen. De vertaler, Vincent Hunink, koos ‘het hoogst denkbare’ als vertaling van wat in het Latijn letterlijker klinkt als ‘datgene groter dan hetwelk niets gedacht kan worden’.
Deze formule, afkomstig van Seneca, slaat op God, wiens bestaan Anselmus dus tracht te bewijzen. Hij argumenteert hiervoor vanuit de ratio, eerder dan vanuit de autoriteit van de Schrift en de kerkvaders om de ongelovigen van zijn tijd aan te spreken.
Of zijn redenering steekhoudt, is tot op de dag van vandaag een punt van discussie. Wat minder bekend is, is dat dit korte Proslogion, zoals dit werk getiteld werd, verder eigenlijk een quasi–devotionele stijl aanhoudt.
Anselmus bidt, smeekt om licht, zoekt naar wie God is, prevelt met ontzag antwoorden en prijst God. Het leest zo veel toegankelijker dan de korte intro hierboven.
Deze alleenspraak werd in dit boek gebundeld met een ander werk van Anselmus, Cur Deus Homo: Waarom werd God mens? Hierin horen we een tweespraak, een gesprek van Anselmus met een fictief persoon.
De vraag waarom God mens moest worden en moest lijden aan het kruis leefde toen sterk. Opnieuw vanuit de rede tracht Anselmus de katholieke leer te verdedigen.
Voor leken klinkt hij kurkdroog en zelfs de dialoogvorm maakt de filosofische discussie amper luchtiger. Je beleeft hier zowat de geboorte van de scholastiek, en dat bekoort eerder wie opgaat in (theo-)logische queesten en steekspelen.
Al proef je bij Anselmus erdoorheen nog zijn passie voor God, in subtiele dauwdruppels die het verhemelte verfrissen. Twee verschillende werken in één dus, voor wie deze kerkleraar eens wil leren kennen.
Anselmus van Canterbury, Het mysterie van God Uitgeverij: Damon Pagina’s: 184 | € 24,90 ISBN: 9789463404297 > BOEK BESTELLEN |
![]() |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.