Wanneer een historische roman alom wordt vergeleken met De naam van de roos van Umberto Eco, is het even opletten geblazen. Natuurlijk, die vergelijking is als compliment bedoeld, want dat is een terechte klassieker.

Maar het is ook een roman die bijdroeg aan het populariseren van de mythe van de donkere middeleeuwen, en de bedenkelijke rol van de katholieke Kerk daarin als aanstichter en toedekker van allerlei kwaad. Een voorloper van alle Dan Brown-pulp met zichzelf kastijdende albinomonniken.

Complotten en belegeringen

Tapt ook Askruis van de Franse schrijver Antoine Sénanque uit dat sleetse antikatholieke vaatje? Even lijkt het erop, als in de eerste hoofdstukken de voornaamste karakters worden geïntroduceerd: een paar grofgebekte jonge dominicanen, een aftakelende abt die zijn zielengeheimen aan duur perkament wil toevertrouwen, een griezel van een inquisiteur wiens argwaan daardoor gewekt wordt…

We lezen over complotten, belegeringen, de pest, lijfstraffen. Onderhoudend, voor wie van het genre houdt, maar niet bijster origineel.

Theologische twisten

Maar als de genoemde abt zijn levensverhaal dan daadwerkelijk gaat dicteren, keert het verhaal ten goede. Dan blijkt de eigenlijke hoofdrolspeler niemand minder dan de grote mysticus Meester Eckhart, die door Sénanque kundig tot leven wordt gewekt. En dan merk je: de schrijver heeft weldegelijk zijn huiswerk gedaan.

Kundig plaatst hij Eckhart ook in de grote geestelijke debatten van zijn tijd; van de theologische twisten tussen dominicanen en franciscanen, van de ‘Broeders en Zusters van de Vrije Geest’, die ook in onze streken invloedrijk waren, met name in de toen opkomende begijnhoven. Heel gek is het heus niet dat de kerkelijke autoriteiten daar zeer wantrouwend tegenover stonden en ook de briljante maar vaak ook ondoorgrondelijke Eckhart argwanend in de gaten hielden.

Het blijft fictie

Over het leven van Eckhart is weinig bekend, veel van zijn werken gingen verloren. Dus veel vulde Sénangue met de nodige artistieke vrijheid in. En hij neemt ook een loopje met wat we wel weten, bijvoorbeeld dat deze meester stierf aan het pauselijk hof in Avignon in afwachting van zijn vonnis van de inquisitie.

In de roman blijft hij nog wat langer leven, en volgt er nog een (ook al fictieve) verwikkeling rondom een bevriende begijn en haar dochter. Maar dat mag, het blijft fictie. En het is het beste deel van wat al bij al een boeiend, maar ook wat onevenwichtig boek is.