De titel van alweer de zoveelste film over Vincent van Gogh verwijst naar een van zijn schilderijen, Op de drempel van de eeuwigheid, dat in het Kröller-Müller museum hangt. Het verbeeldt een oude man, zittend op een stoel, zijn ellebogen op zijn bovenbenen steunend en zijn hoofd in zijn handen. ‘Oude man met smart’, zo wordt het doek ook wel genoemd.
Het is de perfecte analogie voor wat regisseur Julian Schnabel in zijn film laat zien: de laatste jaren uit het leven van een genie, balancerend tussen artistieke geestdrift en mentale wanhoop. Van een kunstenaar bovenal, die leeft voor het schilderen en zonder dat schilderen niet voort kan.
Een belangrijk gegeven is dat Schnabel zelf een gerenommeerd kunstenaar is, met exposities wereldwijd. Hij adoreert Van Gogh en ziet hem als de grote geest van de moderne kunst. Hij wil niet zozeer het levensverhaal van de schilder verbeelden, maar een film maken over kunst en het kunstenaarschap.
In At Eternity’s Gate kijk je als toeschouwer mee door de ogen van de meester zelf. Wanneer Vincent met grote stappen door het zonovergoten Franse platteland stapt, strohoed op en schildersspullen op de rug, speurend naar het beste licht, zie je als kijker wat hij ziet: ruisende boomtoppen en goudgeel licht. “Als ik vlak landschap zie, zie ik alleen de eeuwigheid”, zo stelt Van Gogh. “Voor mij staat God gelijk aan de natuur.”
Regisseur Schnabel permitteert zich nadrukkelijk historische vrijheden, zo erkent hij ook zelf. In zijn verhaal pleegt Van Gogh geen zelfmoord maar wordt hij vermoord. Cruciale scène in de film is een gesprek met een priester, dat in werkelijkheid waarschijnlijk nooit heeft plaats gevonden.
“Jezus was ook onbekend tijdens zijn leven”, verzucht Van Gogh daarin, en hij stelt dat je zaait bij leven maar dat het oogsten pas daarna komt. “Ik wil zo graag delen wat ik zie. Ik denk alleen nog aan mijn relatie met de eeuwigheid.”
Ervaren acteur Willem Dafoe (63 lentes) overtuigt met zijn doorleefde frons en grote blauwe kijkers volledig in de rol van de 25 jaar jongere schilder. Het is enkel al schilderend, buiten in het volle licht, dat deze frons verdwijnt. At Eternity’s Gate is bovenal een liefdevolle ode aan het kunstenaarschap.
Film: At Eternity’s Gate (2018), Verenigde Staten/Verenigd Koninkrijk/Frankrijk, 111 min. Regie: Julian Schnabel, met o.a. Willem Dafoe, Oscar Isaac en Mads Mikkelsen.
