Een immens kasteel in druilerig grijs Schotland. Een ogenschijnlijk eenzaam heerschap, de hertog van Buccleuch, dwaalt door zijn enorme pand. Het is stil. Een klok tikt.
Dan zoomt de camera in op Lezende oude vrouw, een schilderij van Rembrandt dat hoog aan de muur hangt. De hertog gaat vlak bij het serene doek zitten. Zijn ogen twinkelen en hij straalt uit volmaakt gelukkig te zijn. “Ze is de krachtigste persoon in dit huis”, spreekt hij liefdevol uit.
Het is precies deze bezieling en liefde voor Rembrandt onder kunstverzamelaars en -kenners die centraal staan in de nieuwe film van Oeke Hoogendijk. In 2014 maakte de regisseuse de bejubelde documentaire Het Nieuwe Rijksmuseum en onlangs nog Marten en Oopjen, portret van een huwelijk.
In Mijn Rembrandt volgt ze de toewijding voor Rembrandt vanuit ‘oud geld’ als dat van de hertog, maar ook de liefde voor de het werk van de schilder vanuit ‘nieuw geld’. De Amerikaan Thomas Kaplan, filantroop en multimiljardair, kocht jarenlang wekelijks een kostbaar schilderij aan. Over zijn eerste Rembrandt (Lady with the white cap) vertelt hij onbeschaamd: “Ik kuste haar op de mond.”
De belangrijkste rol in Mijn Rembrandt is weggelegd voor Jan Six XI, de elfde telg binnen de vermaarde familie van kunsthandelaren. Hoogendijk volgt hem in zijn zoektocht naar maar liefst twee nieuwe Rembrandts. De passie straalt van zowel Six junior als van zijn vader af, maar de twee verschillen ook van inzicht.
Senior benadert Rembrandts werken vooral vanuit zijn emotie, terwijl junior vooral ook een wetenschappelijke benadering probeert toe te passen. Hij wil zich nadrukkelijk bewijzen, naar zijn vakgenoten toe, maar zeker ook naar zijn vader. Ook besteedt de film aandacht aan de roemruchte aanschaf van de portretten van Marten en Oopjen, die tot een diplomatieke rel leidde tussen Frankrijk en Nederland.
“Mijn film gaat niet over Rembrandt of wat wij met hem doen, maar over wat Rembrandt met ons doet”, aldus Hoogendijk. Meest vermakelijk in de film zijn de scènes waarin hertog Buccleuch een betere plek zoekt voor zijn lezende dame en Taco Dibbets, de huidige directeur van het Rijksmuseum, uitnodigt om hem hierover advies te geven.
Samen drentelen ze rond, Dibbets met het kostbare stuk in de hand. Op een gegeven moment vangen ze het juiste licht. Dibbets gaat tegenover het doek zitten. Alleen, in een afgelegen Schots kasteel maar vermoedelijk intens tevreden. In liefde verbonden met Rembrandt.
Documentaire: Mijn Rembrandt (2019), Nederland, 97 min. Regie: Oeke Hoogendijk,met medewerking o.a. Jan Six, Taco Dibbits, Eric de Rothschild en Thomas Kaplan.
