“Ik ben niet dakloos, ik ben alleen huisloos.” De onverschrokken en sterk in het leven staande zestiger Fern maakt zeer duidelijk dat daar een verschil in zit. Ze is alles kwijtgeraakt. Haar man is overleden, door de crisis van 2008 is de gipsfabriek waar ze werkte gesloten en zelf het kleine stadje Empire (Nevada) waar ze opgroeide, is niet meer. De postcode werd simpelweg opgeheven. Ze besluit als een moderne nomade door het westen van Amerika te gaan trekken. Ze koopt een gammel busje, slaat haar spullen op en vertrekt. Wat volgt is een documentaireachtige roadmovie waarin Fern ontdekt wat echt belangrijk voor haar is.

Hechte nomadengemeenschap

Nomadland is fictie, maar de problematiek die de film aansnijdt, is dat allerminst. Vanwege een gebrekkig sociaal vangnet kent Amerika veel zestigplussers die zich geen woning meer kunnen permitteren en zich in een huis op wielen van seizoensbaantje naar tijdelijke klus bewegen. Zo ook Fern. Ze werkt eindeloze uren in het distributiecentrum van Amazon, maakt campingtoiletten schoon en rooit suikerbieten. Ondertussen leert ze de hechte nomadengemeenschap kennen en maakt ze nieuwe vrienden. Let wel: deze Linda May, Swankie en Bob zijn geen acteurs, maar ‘echte’ nomads die aan Fern hun levensverhaal vertellen. Langzaam maar zeker ontdekt Fern wat voor haar de grote waarden van het leven zijn: verbondenheid met de natuur en deel uitmaken van een gemeenschap.

Nomadland is gebaseerd op het gelijknamige non-fictieboek van Jessica Bruder uit 2017. Actrice Frances McDormand kocht de rechten en vroeg de in China geboren regisseur Cloé Zhao voor het scenario en de regie. Het resultaat? Oscars voor beste film, beste regie en beste vrouwelijke hoofdrol (er speelt niemand zó zonder ijdelheid als McDormand zelf!) tijdens de recente beeldjesuitreiking in april.

Veerkracht van de mens

De dromerige shots van het natuurschoon, de authenticiteit van de beelden (cast en crew leefden tijdens de opnames samen met de echte nomaden in brakke busjes), de dromerige muziek: alles overtuigt en ontroert. Een denkbare kritische noot: het nomadenleven wordt soms wel erg romantisch neergezet. Bij een kampvuur liedjes zingen en elkaars eten delen is mooi, maar wellicht wat zoeter dan de soms harde werkelijkheid.

Nomadland zet het licht op een subcultuur die daadwerkelijk bestaat en grotendeels voortkomt uit een tekortschietend kapitalistisch systeem. Met alle respect voor het nomadenlegioen toont Nomadland de veerkracht van de mens.

Film: Nomadland (2020), Verenigde Staten, 107 min. Regie: Cloé Zhao, met o.a. Frances McDormand, Linda May, Swankie en Bob Wells. Deze film is te zien via Disney+.