Voor devote liefhebbers van het werk van J.R.R. Tolkien staat de serie The Rings of Power zo ongeveer gelijk aan heiligschennis. Hoezeer de makers in het net gestarte tweede seizoen ook proberen de fans te plezieren – bijvoorbeeld door Tom Bombadil op te voeren, die tot ergernis van velen ontbrak in de eerdere verfilming door Peter Jackson – hoon en verwoestende kritiek valt hen ten deel.

Er zijn ook dingen wél goed getroffen

En niet geheel ten onrechte, helaas. Als Tolkien-adept zie ik er ook wat pijnlijke miskleunen in – naast overigens voldoende wat wél goed getroffen is (de adembenemende dwergenveste van Khazad-dûm bijvoorbeeld, of de nomadische voorouders van de hobbits).

Maar wat ik eigenlijk interessanter vind is de vraag: in hoeverre doet deze serie recht aan de levensbeschouwing van The Lord of the Rings? J.R.R. Tolkien zelf was immers bovenal een devote katholiek, en hij zag zijn boeken ook als door en door katholiek, hoewel nergens expliciet.

Goed en kwaad?

In een interview met het katholieke weekblad America zei één van de scenaristen van de serie dat dat katholicisme ook zeker behouden is, omdat de strijd tussen goed en kwaad nog altijd centraal staat. Maar maakt dat de serie automatisch ‘katholiek’? Welnee, goede en kwade machten strijden in álle wereldliteratuur om de heerschappij.

Wat beslissend is voor een christelijk wereldbeeld is de mogelijkheid van verlossing (er bestaat geen kwaad dat niet ten goede gekeerd kan worden), de noodzaak van genade om het goede te doen (uit slechts de eigen wil om goed te doen, komt vaak juist kwaad voort), en ten slotte de onoverwinnelijkheid van het goede (het kwaad is geen echte concurrent van het goede; er bestaat een ultieme goedheid waar het kwaad geen vat op heeft).

Vermenselijking

Die eerste twee noties zijn zonder twijfel behouden in The Rings of Power. Waar de schoen katholiek gesproken wringt is bij die laatste. In Tolkiens boeken zijn er twee verpersoonlijkingen van dat goede waar het kwaad geen vat op heeft: enerzijds de elfen, misschien het duidelijkst de Mariale verschijning van Galadriel, en anderzijds de mysterieuze Tom Bombadil, die ouder is dan de tijd, of misschien de tijd zelf (of de natuur, of God?)… Typisch is dat zowel Galadriel als Bombadil hier van al hun bovennatuurlijke luister ontdaan zijn, en feilbare mensen zijn geworden.

De ontgoddelijking schuilt in de vermenselijking. Ook weer niet zozeer dat het heiligschennis wordt, een iets genuanceerder oordeel is op z’n plaats. Maar jammer is het wel.

Te zien op streamingsdienst Amazon Prime.