Over de intrigerende vraag waarom Thomas a Kempis nooit heiligverklaard is, terwijl hij toch zo invloedrijk was, bestaat een griezelig verhaal dat zo vlak voor Halloween het navertellen waard is. Naar verluidt werd de grafkist van deze middeleeuwse monnik ooit geopend, en trof men daarin nagelafdrukken aan. Dit zou suggereren dat hij levend begraven was, iets wat men associeerde met een verdoemde en niet met een heilige…

Het enige probleem met dit verhaal is dat we geen flauw idee hebben of het waar is. Ik las het in een artikel dat was geschreven door iemand die het ook weer elders gelezen had. Zo komen dergelijke verhalen in de wereld, en blijven ze in de wereld – misschien vertelt u het ook weer aan iemand door nadat u dit gelezen hebt.

Historische duidelijkheid

Maar dat geldt eigenlijk voor bijna alles wat we over deze schrijver weten of denken te weten, zo blijkt wel uit deze nieuwe, studieuze uitgave van het zeshonderd jaar oude standaardwerk De Imitatio Christi (vaak vertaald als De navolging van Christus, maar hier als De imitatie van Christus). Alleen dat het inderdaad zeshonderd jaar oud is, is vrij zeker, maar verder kun je over alles twisten.

De schrijfwijze van zijn naam (deze uitgave houdt het uitvoerig beargumenteerd op ‘Thomas Kempis’), zijn precieze geboorte- en sterfdag, het jaar dat hij intrad en priester gewijd werd… We weten het vooral uit (slordige) overlevering, ja gebrekkige imitatio, zo laat vertaler en inleider Frank De Roo overtuigend zien.

Blijvende relevantie

De enige vraag die ik nog wel beantwoord had willen zien (naast het griezelverhaal over de nagels in zijn grafkist) is of het eigenlijk wel waar is wat er steevast over beweerd wordt, namelijk dat dit het meest vertaalde en verspreide boek na de Bijbel is. Ook De Roo haalt die bewering aan, maar bevestigt noch ontkent die.

Dat lijkt me trouwens ook welhaast onmogelijk; betrouwbare en onderling vergelijkbare cijfers over wereldwijde boekverspreiding van de vijftiende eeuw tot nu bestaan bij mijn weten niet eens. We moeten het maar aannemen, elkaar blijven napraten dat het zo is – of niet natuurlijk.

Uiteindelijk is het er de auteur ook om te doen om te laten zien dat alleen Christus het napraten of navolgen waard is. En dat maakt dit boek hoe dan ook blijvend relevant – ongeacht hoe vaak het precies het vertaald en verkocht is. Deze fraaie uitgave voegt daaraan in elk geval heel veel boeiende achtergrondinformatie en een heel nauwkeurige vertaling toe.