<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Boek

Spoken in moskou

Peter Doorakkers 21 juni 2018
image

Joseph Roth is een heerlijk auteur: hij observeert scherp, formuleert mooi en weet je ook aan het denken te zetten.

Spoken in Moskou is een bundeling krantenartikelen en brieven waarin Roth zijn lezers een blik achter de schermen gunt van de jonge Sovjet-Unie (we spreken 1926), én achter die van zijn eigen rusteloze ziel, die van “een Fransman uit het Oosten, een aanhanger van het humanisme, een rationalist die gelooft, een katholiek met joodse hersenen (Roth was katholiserend, al is onduidelijk of hij ooit gedoopt is – pd), een echte revolutionair… Hoezeer geef ik me hier bloot?”

De ‘nieuwe mens’

Roth fileert de nieuwe maatschappij en de ‘nieuwe mens’ die de revolutie bracht – of had moeten brengen volgens de leer van Lenin en consorten. Over een bootreis op de Wolga noteert hij: “De kelner is absoluut niet klassenbewust.

Hij was ook al kelner toen stoomboten nog naar grootvorsten genoemd werden. Een fooi tovert op zijn gezicht een expressie van nederigheid die de hele revolutie doet vergeten.” Bootslepers, militairen, boeren, de cryptokapitalisten van Lenins Nieuwe Economische Politiek, allen komen ze aan de beurt, maar altijd met het nodige mededogen.

Worsteling

Roth reisde met enige sympathie naar de nieuwe staat af, maar je proeft in zijn werk dat hij zich niet al te lang laat misleiden. Het doet hem worstelen, een proces dat hij met kenmerkende ironie en een flinke snuf zelfspot besluit.

Hij bewondert de Russen die met bijna niets veel tot stand proberen te brengen, maar wordt tegelijk “bevangen door een verlangen naar onze lichtzinnigheid en immoraliteit” en “de kinderlijke, dwaze, maar vurige wens om nog één keer een modeshow te zien bij Molyneux, een gekke meid in een geweldige avondjurk, één nummer van Le Sourire en de hele ondergang van het Avondland: dat is vast een burgerlijke terugslag”.

Observatievermorgen

Een van zijn vrienden was trouwens veel stelliger, door te beweren dat Roth “als (bijna) overtuigd bolsjewiek” naar de Sovjet-Unie ging maar terugkwam “als royalist”. Onbewust toch een mooi compliment voor Roths observatievermogen.

Joseph Roth lezen is geprikkeld worden, instemmend knikken of juist niet, glimlachen om milde humor en genieten van prachtige taal (hulde voor de vertaling van Els Snick).

Joseph Roth, Spoken in Moskou. Reportages en brieven uit Rusland. Uitg. Bas Lubberhuizen, 208 pp., pb., € 19,99, ISBN 978 90 5937 508 6

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.