De Eerste Wereldoorlog heeft – misschien veel meer dan de eruit voortgevloeide Tweede – de loop van de Europese twintigste eeuw bepaald. Hij was het einde van talloze illusies, een breuk in de tijd en het begin van de gesels van communisme en nazisme.
We beseffen de verwoesting die ’14-’18 achterliet echter vaak maar nauwelijks. Neem 11 november. Voor Nederlanders een dag als alle andere, of de dag waarop het begin van het carnavalsseizoen gevierd wordt. Bij onze zuiderburen daarentegen, heeft die dag een heel andere lading. Daar waar de loopgraven liepen, leeft het besef van wat ‘De Grote Oorlog’ aanrichtte wel, en wordt op 11 november de wapenstilstand van 1918 herdacht.
Wie de kerkhoven in de Vlaamse Westhoek bezoekt – de Duitse evenzeer als de geallieerde – krijgt er iets van mee. Wie dat niet kan, maar er toch iets van wil ervaren, doet er goed aan Tussentijd eens te lezen. De Britse kunstenaar en schrijver David Jones verwerkt daarin zijn ervaringen uit het soldatenleven aan het westelijk front op een bijzondere manier; kort, springerig proza en flarden poëzie, soldatentaal en gedragen plechtigheid vermengen zich tot een intrigerend geheel.
Het levert een bombardement van indrukken en beelden op. Geen boek om in een ruk uit te lezen, maar knap geschreven, en erg effectief (hulde voor vertaler Hans Kloos). Al lezende kunnen trouwens ook de zinspelingen op het christendom – meer bepaald het katholicisme – de lezer niet ontgaan. Toevallig zijn die overigens helemaal niet: David Jones werd in 1921 katholiek, zestien jaar voor het verschijnen van Tussentijd.
Hoe verder je komt, hoe meer het werk de vraag oproept of hier een schrijver de juiste vorm koos om een verscheurende ervaring weer te geven, of dat een verscheurende ervaring een nieuwe literaire stijl mee geboren deed worden. “Tussentijd”, stelt de Vlaamse schrijver Erwin Mortier in zijn voorwoord, “is een boekwerk dat zowel uiterst doordacht en gaaf gecomponeerd is als diep getekend door de Grote Oorlog, die Jones zelf als een immense breuk heeft ervaren, zowel door de schaal als door het industriële karakter van de slachting die al die jaren doorging. Een breuk die hijzelf ook aan en in den lijve heeft ondervonden – en die nooit is geheeld.”
Dat is geen woord te veel gezegd over dit fascinerende boek.
David Jones, Tussentijd. Met een voorwoord van Erwin Mortier. Uitg. De Bezige Bij, 272 pp., pb., € 19,99, ISBN 978 90 2349 752 3. Zie tussen-tijd.nl.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
