Het houdt maar niet op met Vaticaanse schandalen.
Gianluigi Nuzzi stond in 2012 aan de basis van Vatileaks. Het Vaticaan voerde snel wetgeving door, op basis waarvan het de onderzoeksjournalist onlangs voor de rechter daagde. En wel om dit boek, dat nu ook in het Nederlands verschijnt. De inhoud zal de reputatie van het Vaticaan geen goed doen. Hoewel het niet te controleren valt, maakt het boek een betrouwbare indruk. Als de uit het Vaticaans gelekte documenten (onder andere een geluidsopname van een furieuze Franciscus) vals waren zou het Vaticaan dat wel gezegd hebben en zich er niet zo druk over maken.
Nuzzi schildert een beeld van paus Franciscus als ware hij een Jezus in de tempel. Daarop zinspeelt de titel van de Engelse editie: Merchants in the Temple. Volgens Nuzzi zet de Argentijnse paus door, waar paus Benedictus alleen maar pogingen deed: namelijk om de gierende corruptie in de eigen burelen in de hand te krijgen. Het boek noemt talloze concrete voorbeelden. Nuzzi suggereert dat Benedictus om die reden ook is afgetreden. Als hij zijn staatssecretaris Tarcisio Bertone (een rampzalige keuze, zoals destijds al gezegd werd) had vervangen, had dit zijn eigen pontificaat ongeloofwaardig gemaakt. “Door daarentegen zelf af te treden”, aldus Nuzzi, “zijn alle leiders uiteindelijk gedegradeerd, terwijl de structuur alleen op het oog ongewijzigd is gebleven.” Ook paus Franciscus zou proberen zo weinig mogelijk curieprelaten te ontslaan, maar wel hun bevoegdheden uitkleden.
Paus Franciscus kan kennelijk keihard zijn, wanneer dat nodig is. Met corrupte geestelijken kent hij geen medelijden. Aan de andere kant, zo benadrukt Nuzzi, moet zelfs een absoluut monarch politiek bedrijven om iets te bereiken. Nuzzi stelt zich nadrukkelijk op zijn zijde op. Helaas verstrengelt Nuzzi het corruptiethema met de links-rechts tegenstelling in de Kerk. Hoewel hij zegt dat het te simpel is om te spreken van een ‘goede’ linkse paus (zelfs “extreem links” volgens kardinaal Rodé) tegen een ‘slechte’ en conservatieve curie, is dat wel degelijk zijn rode lijn. Zo ziet hij ook de persoonlijke tegenstelling tussen Parolin en Pell, terwijl de conservatieve Australische kardinaal toch corruptiebestrijder nummer 1 is. Overigens zou corruptie bij nominaal conservatieve geestelijken best vaker kunnen voorkomen, want optische orthodoxie is natuurlijk een prachtig scherm om je gang achter te gaan. Daar kennen we meer voorbeelden van.
Laten we hopen dat het Vaticaan niet als een bananenrepubliekje onwelgevallige journalisten blijft vervolgen. Het kan zich beter van harte bij paus Franciscus’ hervorming aansluiten en over de hele linie orde op zaken stellen.
Gianluigi Nuzzi, De kruistocht. Paus Franciscus en zijn geheime strijd tegen corruptie in het Vaticaan. Uitg. Balans, 304 pp., pb., € 19,99, ISBN 978-94-600-3124-3.
