Josefina Lehnert werd in 1894 geboren in het Beierse bedevaartsoord Ebersberg, waar al meer dan duizend jaar de schedel van Sint-Sebastiaan wordt vereerd. Vader was protestant, moeder katholiek.
Op haar negentiende trad Josefina in bij de zusters van het H. Kruis, een onderwijscongregatie. Zij legde haar tijdelijke geloften af in oktober 1917. Het hart van zuster Pascalina, zoals haar kloosternaam luidde, ging uit naar de missie in het buitenland. Het liep anders.
Ze werd huishoudster en secretaresse van de pauselijk nuntius in München en later in Berlijn, ene mgr. Eugenio Pacelli, wiens huishouden ze ging leiden.
De door haar georganiseerde ‘Pacelli-feestjes’ werden een begrip. Dat was niet alleen sociaal, maar ook een diplomatiek succes, waar haar werkgever volop van profiteerde. Zo ontstond een levenslange samenwerking en band.
Pacelli werd in 1929 terug naar Rome gehaald, waar hij de kardinaal-staatssecretaris werd en, na het overlijden van Pius XI in 1939, de nieuwe paus Pius XII. In de voorafgaande jaren had hij als diplomaat het hoofd geboden aan de opkomende Hitler.
Als oorlogspaus stond Pius XII voor de ongelofelijk zware opgave de Kerk door de Tweede Wereldoorlog te loodsen. Zoals bekend had hij daarbij veel zorg voor het lot van de Joden, maar is om dat reddingswerk vanuit de Sovjet Unie de zwarte mythe van de ´zwijgende´ of zelfs ´Hitlers paus´ gewoven, waaraan nog altijd lippendienst wordt bewezen, ook door vermeend ‘serieuze’ onderzoekers.
Zuster Pascalina is kroongetuige voor de echte Pius XII. Haar memoires Ich durfte Ihm dienen (in het Engels: His Humble Servant) zijn van grote waarde. Ze werden op last van paus Johannes Paulus II in 1982 gepubliceerd, een jaar voor haar overlijden.
Tijdens de oorlog had de zuster als rechterhand van de paus al haar uithoudingsvermogen, praktisch inzicht en organisatorische gaven ontplooid bij het opzetten van het pauselijke hulpwerk. Ze werkte daarvoor (niet geheel wrijvingloos) samen met mgr. Montini, de latere paus Paulus VI.
Haar goede betrekkingen met kardinaal Spellman en ander Amerikaanse prelaten droegen ertoe bij dat ondanks de schaarste het hulpwerk ook na de oorlog kon doorgaan.
De biografie van Martha Schad is mijn inziens niet geweldig geschreven, het is de stof die het hem doet.
Op basis van het boek is een mooie speelfilm gemaakt, helaas niet met ondertiteling te verkrijgen, zelfs geen Duitse. Dat was alleen al handig geweest, wanneer de zuster (Christine Neubauer) haar personeel de mantel uitveegt. Dat doet ze namelijk in plat Beiers.
Martha Schad, Gottes mächtige Dienerin. Schwester Pascalina und Papst Pius XII. Uitg. Herbig, 256 pp., geb., € 9,99, ISBN 978 3 7766 2531 8. Dvd: Gottes mächtige Dienerin. Die Frau hinter dem Papst. 176 min. POLYBAND 75822 6
