Elke jongere loopt weleens rond met een vraag die hij of zij aan een geestelijke wil stellen. In deze rubriek doen we dat voor je. Deze keer de vraag: Hoe denkt de Kerk over escapisme? Jos Geelen, studentenpastor in Nijmegen, geeft antwoord.

De term escapisme wordt in het woordenboek omschreven als ‘de neiging om te vluchten (uit de werkelijkheid)’. Denk daarbij aan het kijken van films, het spelen van videogames of verre reizen maken. Je kunt ook denken aan internetfilmpjes kijken, terwijl je eigenlijk aan die ene schoolopdracht moet werken, of een wijntje te veel om in een roes te komen.

Volgens de studentenpastor is escapisme voor de een iets positiefs en hoeven we ons er geen zorgen over te maken, maar voor de ander is het een doodlopende weg. “Je kunt iets ontvluchten dat slecht voor je is en ook iets dat eigenlijk goed voor je is, maar je angstig maakt. Angst voor het onbekende en ongewisse, waardoor je jezelf iets wijsmaakt. Escapisme wordt iets negatiefs op het moment dat het verslavend wordt, wanneer je er zelf geen controle meer over hebt.”

Jezus in de woestijn

Escapisme: in Jezus zien we het ook gebeuren. Hij werd gedreven door de Heilige Geest en ging de woestijn in. Dat was een hele belangrijke ervaring voor Jezus, volgens Geelen. “Daar heeft hij echt geleerd om op de basiselementen te kunnen antwoorden, wat ook voortdurend terug zal komen in Zijn leven. Maar: Jezus kwam ook weer uit de woestijn. De vraag met escapisme is: is het een uitvlucht die ik zoek om altijd in te blijven? Het kan niet iets blijvends zijn. Het is altijd een passage.”

Er zijn heel verslavende uitvluchten, zoals drugsgebruik. “Door drugs kom je in een andere wereld die niet de werkelijkheid is en eigenlijk houdt die wereld je gevangen”, zegt Geelen. Om daaruit te raken moet er volgens de pastor perspectief geboden worden. “Het katholieke perspectief daagt ons altijd om verder te kijken. En soms moet je om verder te kijken eerst een stap terugzetten, even je terugtrekken in de woestijn, om een breder blikveld te krijgen. Door bijvoorbeeld op retraite gaan.”

Als het escapisme betekent dat je je opsluit in jezelf, klopt er iets niet, denkt Geelen. “Jezus heeft in de woestijnervaring altijd gerefereerd naar Zijn Vader. De duivel wilde Hem altijd opsluiten in zichzelf: ‘Wees machtig, wees koning’. Maar dan sta je op een gegeven moment helemaal alleen op de top.” Als je niet meer met je vrienden praat, maar je sluit je op in series kijken, videogames spelen of in porno, word je volgens de pastor gereduceerd tot een ‘ik’. “We zijn echter geschapen tot een ‘wij’. Zelfs de mensen die het klooster ingaan, zullen nooit op zichzelf zijn. Zelfs niet de heremiet.”

‘God daagt ons uit vrij te zijn’

Wat als je een opdracht voor je studie moet maken waar je helemaal geen zin in hebt en je zoekt constant naar uitvluchten om er niet mee bezig te zijn? Dan helpt het volgens Jos Geelen om jezelf af te vragen hoe je je dag begint. “Met meer bewustzijn leven van hoe je de dag gaat beginnen, zet eigenlijk de bakens uit van hoe de dag verloopt”, zegt hij.

“Vaak denderen we maar door. We doen niet wat we moeten doen, omdat we geen controle hebben over onszelf. Ook helpt het om terug te kijken op de dag om te bezien waar het goed is gegaan en waar niet, om het de volgende dag beter te doen. Maar kijk ook terug op wat er goed was en wees er dankbaar voor.”

De bruiloft te Kana

En wat betreft dat ene wijntje te veel om wat losser te komen, wat meer te ontspannen: is dat dan fout? Niet per sé, volgens Geelen: “We doen onszelf vaak tekort en dat is vaak in de excessen. Ik denk onmiddellijk aan de bruiloft te Kana, daar was een overvloed aan wijn.” Jezus veranderde daar het water in de vaten in wijn. Dat was Zijn eerste wonder.

“Het gaat om de vreugde”, vervolgt Geelen. “Soms gunnen we het onszelf niet om blij te zijn. Het escapisme in somberheid. De paus zei ooit: ‘Sommige christenen hebben een gezicht alsof ze met azijn gedoopt zijn.’ We zijn geschapen voor het leven, voor het feest. En dat feest wil altijd een meervoud van mensen zijn, en met God als de eregast, ja, als de gastgever.”