Jongeren in de kerk krijgen is een van de grootste uitdagingen voor hedendaagse geloofsgemeenschappen. Het boek Samen jong onderscheidt zes kernwaarden die nodig zijn voor een gemeenschap waar alle generaties zich thuis voelen.

In 2016 verscheen Growing Young, een baanbrekend Amerikaans onderzoek om erachter te komen waarom bepaalde gemeenschappen bovengemiddeld veel jongeren in de leeftijd van 15 tot 29 trekken. Waar veel geloofsgerelateerde onderzoeken tegenwoordig gericht zijn op wat er allemaal mis is, ging Growing Young juist uit van een waarderend perspectief: wat verklaart het succes van deze kerken?

De onderzoekers kwamen erachter dat uiterlijkheden – hoe de eredienst gevierd wordt, bijvoorbeeld – niet doorslaggevend zijn in wat kerken aantrekkelijk maakt voor jongeren. Het ‘succes’ bleek in de cultuur onder die uiterlijkheden. Daar ontdekten de onderzoekers een aantal universele kenmerken, die ze destilleerden tot zes kernwaarden die kerken aantrekkelijk maken voor jongeren.

Geen rechtstreekse vertaling

Het dit jaar gepubliceerde Samen Jong is Growing Young in een Nederlands jasje. Het is geen rechtstreekse vertaling van het Amerikaanse onderzoek, maar meer dan dat, legt eindredactrice Martine Versteeg uit: “We hebben de uitkomsten vertaald en verbanden gelegd met vergelijkbare Nederlandse onderzoeken, die vaak de resultaten van Growing Young bevestigen.”

Het onderzoek is inmiddels al zes jaar oud, waardoor de samenstellers ook aspecten als de coronacrisis konden verwerken in de Nederlandse versie. “Die aspecten hebben ons nieuwe dingen geleerd over de zes kernwaarden in de Nederlandse situatie.”

Bijbels reflecteren

Met Samen Jong hopen de samenstellers geloofsgemeenschappen te kunnen bieden voor een kerk waar alle generaties deel van uitmaken. Versteeg benadrukt dat het geen boek over jongerenwerk is: “Het gaat over de hele gemeenschap en hoe jongeren daarin een plek mogen hebben. We bieden kerkbesturen en leken taal om te verwoorden welke punten aandacht verdienen binnen de gemeenschap.”

Op iedere kernwaarde wordt in het boek vanuit de Bijbel gereflecteerd. De kernwaarde ‘prioriteit geven aan jongeren’ kan bijvoorbeeld tegenstand oproepen bij wie denkt dat daarmee ouderen tot tweederangs gemeenschapsleden worden gedegradeerd.

“Dat brengen we in verband met het Bijbelverhaal waarin de discipelen ruziën over wie van hen het belangrijkst is”, aldus Versteeg. “Jezus zet een kind in hun midden en legt uit dat het juist gaat om wie het kwetsbaarst is. De kerk is niet bedoeld als gemeenschap waarin iedereen gelijk is, maar richt zich op wie Jezus moeten leren kennen.”

Blinde vlekken opsporen

Voor het boek hebben de samenstellers een dertiental mensen geïnterviewd die in kerkelijke context met jongeren werken. Daaronder is één katholiek; het samenstellende team telt er geen. Toch maakt dat Samen Jong niet minder toepasbaar op een katholieke context, denkt Versteeg. “Voor Growing Young zijn ook parochies onderzocht; de resultaten gelden dus ook voor katholieke gemeenschappen.”

De kernwaarden overstijgen de diversiteit aan christelijke stromingen, waardoor het volgens haar leerzaam zou kunnen zijn om te zien hoe die bij een ander tot uiting komen. “Het is interessant om verder te ontdekken wat de kernwaarden voor specifieke geloofsgemeenschappen betekenen. Zo kunnen we van elkaar leren en onze blinde vlekken opsporen.”

Zie voor meer info de website van Samen Jong.