Zeven leerlingen van het Futura Atheneum in het Belgische Menen hebben een documentaire gemaakt over hun stadsgenoot Serge Berten, een missionaris die 41 jaar geleden in Guatemala vermoord werd. “Hij heeft zijn leven opgeofferd voor mensen zonder stem.”
Wat begon als een bescheiden schoolproject, is uitgegroeid tot een documentaire van een half uur met bijzondere invalshoeken en ooggetuigen van onschatbare waarde. 1982 vertelt het verhaal van de Vlaamse missionaris Serge Berten, die in 1982 in Guatemala verdween en hoogstwaarschijnlijk vermoord is.
De zeventienjarige Jelle heeft de documentaire gemaakt samen met zijn schoolgenoten Xandres, Uma, Lire, Yana, Wiebe en Nena onder begeleiding van docent Caroline Roose. Hun school staat in Bertens geboorteplaats Menen, waar een park naar de missionaris vernoemd is. Dat was ook de opzet van het project: laten zien wie de man was wiens portret en naam op een gedenksteen in dat park staan.
Berten was lid van de scheutisten, een Belgische missieorde die onder meer in Guatemala actief is. Begin jaren tachtig woedde daar een felle burgeroorlog tussen de regering en linkse rebellentroepen. Veel (buitenlandse) geestelijken werden destijds vermoord omdat ze het opnamen voor de arme boeren en inheemse volkeren die slachtoffer van het geweld werden.
Dat is Berten zeer waarschijnlijk ook overkomen. Berten was lid van een verzetsbeweging en was daardoor een doelwit van de regering. Hij werd ontvoerd, nadat eerst het regime per abuis een andere Belgische missionaris gearresteerd en gefolterd had. Berten werd door gewapende mannen opgepakt en is na 19 januari 1982 nooit meer gezien.
Berten is niet de enige Vlaamse missionaris die destijds in Guatemala omkwam: ook de scheutisten Walter Voordeckers en Ward Capiau ondergingen dat lot. Voordeckers werd op 12 mei 1980 doodgeschoten bij een ontvoeringspoging. Capiau werd op 22 oktober 1980 vermoord.
Het zevental begon in januari 2022 aan de documentaire in het kader van de keuzemodule Journalistiek. Eigenlijk zouden ze daar één trimester mee bezig zijn, maar uiteindelijk werkten ze met tussenpozen bijna een jaar aan het project. “Toen we zagen hoe uitgebreid het onderwerp was, zijn we van een klein onderzoek naar een heel groot onderzoek gegaan”, vertelt Jelle.
Groot is 1982 zeker van opzet. De makers wisten verschillende personen uit Bertens leven voor de camera te krijgen, zoals diens mede-scheutist en vriend Raf Allaert, die volgens Jelle als “rode draad” van het verhaal fungeert.
“Serge was iemand die andere mensen boven zich kon plaatsen. Hij heeft zijn leven opgeofferd voor mensen zonder stem.”
Tweet dit!
“We waren van plan een levenslijn van Serge Berten te schetsen, van zijn jeugd tot het einde”, vervolgt hij. “Daarom zijn we ook op zoek gegaan naar mensen die Serge gekend hebben toen hij jong was.” Bertens broers Patrick en Stefaan en Johan Leplae, die samen met Berten op school heeft gezeten, doen ook hun verhaal in de documentaire. “Bij deze mensen zijn we gaan luisteren: wie was Serge Berten en waarom deed hij wat hij deed? Op basis daarvan hebben we de documentaire in elkaar gezet.”
Daarnaast zijn de makers de archieven ingedoken om foto’s, krantenartikelen en videofragmenten door te nemen. Daarbij vonden ze zelfs zeldzame opnamen van Serge Bertens stem, die eveneens in de documentaire verwerkt zijn.
1982 is niet alleen binnen het Futura Atheneum bekeken. Op 26 november werd Serge Berten postuum tot ereburger van Menen benoemd. Op die dag werd ook de documentaire vertoond. “We hebben veel lovende kritieken gehad”, zegt Jelle. “Veel mensen waren trots op ons werk. Alle reacties waren positief.”
Volgens Jelle heeft Serge Berten door het maken van de documentaire veel meer betekenis gekregen voor hem en zijn medeleerlingen. “Serge was iemand die andere mensen boven zich kon plaatsen. Tegen zijn ouders zei hij: ik moet naar mijn mensen in Guatemala. Hij heeft zijn leven opgeofferd voor mensen zonder stem”, legt hij uit. “Veel mensen zijn tegenwoordig egocentrisch, maar ieder mens die hulp nodig heeft, kan je hulp bieden als je echt wil. Serge heeft dat ook gedaan.”
Bekijk hier de documentaire 1982:
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
