Op meerdere plaatsen zijn plannen om carnaval richting de zomer te verplaatsen, zodat het ondanks corona toch gevierd kan worden. Daarmee lijkt het religieuze aspect van carnaval steeds verder op de achtergrond te raken.

De Oosterhoutse Carnavals Stichting heeft besloten om het carnavalsfeest naar het weekend van Pinksteren te verplaatsen, omdat de stichting verwacht dat de coronaregels het onmogelijk maken om eind februari carnaval te vieren. Ook Paul Depla, de burgemeester van Breda, heeft geopperd om carnaval naar de zomer te verplaatsen.

Carnaval verplaatsen wordt steeds vaker bespreekbaar nu meer en meer plaatsen een streep door het (grootschalig) vieren van het feest zetten. Zo raakt carnaval steeds verder verwijderd van zijn katholieke oorsprong, ziet pastoor Johan Goris uit Eindhoven, oftewel Lampegat in carnavalstijd. “Als je zegt: we verplaatsen het naar Pinksteren, dan snap je niet waar carnaval vandaan komt en waar het mee te maken heeft. Dan wordt het losgesneden van zijn religieuze wortels.”

Bewustzijn laag

Goris schat dat nog één op de tien mensen weet heeft van de katholieke oorsprong van het carnavalsfeest. Hij snapt daarom wel dat mensen opperen om het te verplaatsen. “Als het vooral om het plezier en het feesten gaat en het bewustzijn over het religieuze aspect er niet meer is, begrijp ik dat je er dan niet zo veel moeite mee hebt om het te verplaatsen.”

“Pinksteren is dan natuurlijk handig omdat het een lang weekend is, maar dan heeft het niks meer te maken met de eigenlijke oorsprong”, zegt hij.

Met name onder jongeren is het bewustzijn over de katholieke kleur van carnaval laag. “Jongeren die nog naar de kerk gaan weten nog wel waar het over gaat. Die vieren natuurlijk ook mee carnaval – daar zijn het jongeren voor – maar die zijn zich nog bewust van de link met Aswoensdag en de vastentijd. Het gros van de jongeren heeft dat niet.”

Aswoensdag en de Veertigdagentijd

Carnaval gaat vooraf aan de Veertigdagentijd, de vastentijd die eindigt met de Goede Week en Pasen. Aswoensdag geldt als het begin van de Veertigdagentijd. “Vooral vroeger werd deze tijd gekenmerkt door soberheid en strengheid”, legt Goris uit. “Daarom wilden mensen voor het begin van die tijd nog eens goed uit de band springen.” Ook heeft carnaval vanouds te maken met de naderende lente; in afwachting van de nieuwe oogst werden de wintervoorraden opgemaakt.

Op veel plekken in Brabant en Limburg hoort een Mis met prins carnaval en zijn raad van elf bij de tradities rondom carnaval. “In sommige parochies hebben pastoors de afspraak met de raad van elf dat een carnavalsmis goed is, maar dat ze dan met Aswoensdag ook in de kerk zitten. Als je carnaval echt wil vieren, hoor je ook op Aswoensdag een askruisje te halen.”

De discussie over het verzetten van carnaval biedt de Kerk kans om het bewustzijn over het religieuze aspect van carnaval te vergroten, denkt pastoor Goris. “Het zou een mooie opstap kunnen zijn om mensen erop te wijzen dat carnaval en Aswoensdag twee kanten van dezelfde medaille zijn. Voor de meeste mensen is het namelijk meer een volksfeest dan een religieus feest geworden. Carnaval wordt hier in het zuiden massaal gevierd, maar op Aswoensdag zijn er nog wel lege plaatsen in de kerk.”