In The Pope Answers gaan tien jongeren in gesprek met paus Franciscus over onderwerpen die hen aanspreken. In een documentaire waarin het er soms fel aan toegaat, leren zij en de kijker een paus kennen die barmhartigheid en begrip boven alles stelt.

Twee dingen hebben de tien jongeren die voor de documentaire The Pope Answers in gesprek gingen met paus Franciscus met elkaar gemeen: ze zijn allemaal begin twintig en spreken allemaal Spaans. Verder hadden regisseurs Jordi Évole en Màrius Sanchez moeilijk een nog diversere groep naar Rome kunnen halen voor de ontmoeting: de een is pornoactrice, de ander lid van de Neocatechumenale Weg, een derde uit het klooster getreden.

Nou vooruit, ze hebben nog een derde eigenschap gemeen. Allemaal zijn ze buitengewoon nieuwsgierig en niet bang om de paus het vuur na aan de schenen te leggen met hun vragen.

Dat is dan ook de opzet van deze documentaire: Franciscus beantwoordt de vragen die jonge mensen aan een paus zouden willen stellen. “Ik voel een grote verantwoordelijkheid”, zegt de Spaanse Celia wanneer de jongeren elkaar ontmoeten. “Mijn vragen kunnen anderen helpen.”

Geen salaris, geen telefoon

“Een gesprek met de paus is geen normaal gesprek”, vindt ook de Peruaanse Lucía. “Er hangt een hele symboliek om hem heen.” Dat blijkt overigens vanaf het begin al mee te vallen. In typische ongedwongen stijl heeft de paus bij binnenkomst al een grap paraat. Hij staat de meisjes van het gezelschap toe hem te groeten met kussen op de wang en laat zich met “jij” aanspreken.

De eerste vragen die hij krijgt, zijn al even ongedwongen. Zo willen de jongeren weten of hij salaris ontvangt (nee) en of hij een mobiele telefoon heeft (ook nee). Gedurende het gesprek verbindt hij simpele vragen aan diepere gedachten. Op de vraag of hij zich wel eens eenzaam voelt, antwoordt hij bijvoorbeeld: “Iedereen voelt zich soms eenzaam. Liefdevolle, zorgzame mensen om je heen hebben, helpt daarin.”

Seksueel misbruik

Die vaderlijke, zorgzame Franciscus is vaker te zien tijdens het gesprek. Hij moedigt de jongeren aan niet bang te zijn om hun gevoelens te tonen. Tranen vloeien dan ook regelmatig tijdens de tachtig minuten die de documentaire duurt, want gauw genoeg maken de luchtige onderwerpen plaats voor serieuzere materie. De Baskische Juan deelt hoe hij op zijn elfde seksueel misbruikt werd door een medewerker van een Opus Dei-school. Hij geeft aan niet tevreden te zijn met hoe de zaak destijds is afgehandeld door de Kerk.

Paus Franciscus belooft er persoonlijk voor te zorgen dat er nog eens naar de kwestie gekeken wordt. Een actie waar Juan dankbaar voor is, maar die de kritiek van anderen uitlokt. De Spaanse Víctor vindt het onbegrijpelijk dat er een persoonlijk gesprek met de “hoogste baas” nodig is om Juan zich alsnog door de Kerk gehoord te laten voelen: “Wat gebeurt er met de mensen die zo’n kans niet krijgen?”

Abortus en seks

De misbruikaanpak is niet het enige punt waarop de jongeren niet bang blijken de paus te confronteren met het denken, spreken en handelen van de Kerk. Een abortusdiscussie lijkt van begin af aan al onvermijdelijk. Hoewel de paus aanvankelijk punten scoort bij de jongeren door te benadrukken dat de Kerk vrouwen die een abortus ondergingen, barmhartigheid moet bieden, barst de bom wanneer hij abortus zelf, zoals hij al eerder deed, vergelijkt met het inhuren van een huurmoordenaar.

De periferie, migratie en een verwelkomende Kerk: een beetje Franciscuskenner hoort de paus weinig nieuws vertellen in deze documentaire. Wat wel verrast, is zijn kijk op seks, die hij uiteenzet wanneer hem gevraagd wordt of hij weet wat de datingapp Tinder is (nee).

“Het is goed dat jongeren elkaar willen ontmoeten”, zegt Franciscus. “Jezelf seksueel uit kunnen drukken is rijkdom, maar alles wat ware seksuele uitdrukking in de weg staat [zoals pornografie, red.], staat ook jezelf in de weg.”

Volgens de paus is het fout om alle uitingen van seksualiteit als “verkeerd” te bestempelen. Het onderricht over de seksuele leer van de Kerk staat volgens hem nog steeds in de kinderschoenen: “Veel christenen hebben geen volwassen catechese over seks ontvangen.”

Dappere wegloper

Tegen het einde van de documentaire luistert paus Franciscus naar het getuigenis van Lucía, die het klooster als novice verliet vanwege machtsmisbruik. Ze werd pas na haar breuk met de Kerk echt gelukkig, vertelt ze.

“Weglopen is op zo’n moment het dapperste dat je kunt doen”, vindt de paus. Hij drukt haar op het hart om de weg te blijven volgen die ze gekozen heeft, “maar niet te vergeten dat er Iemand met je mee oploopt”.

Het gemiddelde publiek van Disney+, de streamingsdienst die de film aanbiedt, maakt in The Pope Answers kennis met de Franciscus die katholieken in de afgelopen tien jaar al leerden kennen: een troostrijke, begripvolle man die wars is van regeltjes, maar in discussies zijn mannetje staat. In die zin is deze documentaire zeker geslaagd.