<

Geef om katholieke journalistiek

doneer
Midden-Oosten

‘Vrouw, leven, vrijheid’: opnieuw wordt er gesproken over revolutie in Iran

Martin Janssen 23 december 2022
image
Een demonstratie in het Libanese Beiroet naar aanleiding van de dood van de Iraanse Mahsa Amini, de jonge vrouw die op het spandoek staat afgebeeld. Amini stierf op 16 september nadat ze was opgepakt door de Iraanse zedenpolitie omdat ze haar hoofddoek niet correct gedragen zou hebben. Foto: CNS - Mohamed Azakir, Reuters

Het streng islamitische regime van Iran heeft eerdere onlusten de kop in kunnen drukken, maar deze keer lijkt de situatie totaal anders. De kleine christelijke minderheid in het land dreigt door de protesten “tussen hamer en aambeeld” te belanden.

Op 17 december 2010 stak een wanhopige Tunesische jongeman, die geen enkel toekomstperspectief meer zag, zichzelf in brand. De naam Tareq Bouazizi ligt sindsdien op ieders lippen in dit land: zijn zinloze dood ontstak het vuur van de revolutie in Tunesië. Voor veel jongeren was de situatie van Tareq namelijk volledig herkenbaar.

Mahsa Amini

Enkele maanden geleden leek dit scenario zich te herhalen in Iran, met de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. Enkele dagen voor haar vermoedelijk gewelddadige dood werd ze door de Iraanse moraliteitspolitie gearresteerd omdat ze haar sluier verkeerd gedragen zou hebben.

https://www.kn.nl/abonnementen/

De dood van Mahsa Amini veroorzaakte een explosie van onrust die tot op heden voortduurt. In de afgelopen decennia overleefde het regime in Teheran eerdere demonstratiegolven probleemloos door de inzet van grof geweld. Toen werd steeds betoogd voor een hervorming van het regime, maar ditmaal lijkt de toonzetting anders. De huidige demonstranten eisen niets minder dan de val van het islamitische systeem.

De ernst van de situatie blijkt uit het feit dat leden van het regime begonnen zijn om elders in de wereld asiel aan te vragen. Iraanse oppositiebewegingen beweren dat het regime onderhandelingen is begonnen met Venezuela, om daar een veilig onderkomen te vinden, mocht de situatie in Iran verder uit de hand lopen. Afgelopen oktober meldde de Britse Daily Express dat Iraanse kopstukken Britse paspoorten probeerden te verwerven om met hun families te kunnen vertrekken naar het Westen.

Leven in vrijheid

De afgelopen maanden was overal in Iran tijdens demonstraties de slogan ‘vrouw, leven, vrijheid’ te horen. Deze strijdkreet was zichtbaar op spandoeken en werd gescandeerd in de straten. De Islamitische Republiek Iran is onder meer gefundeerd op een concept van martelaarschap. In 1980, een jaar na de oprichting van deze republiek, brak de oorlog met Irak uit. Die duurde acht jaar en veroorzaakte aan beide zijden honderdduizenden slachtoffers. Ze worden in Iran jaarlijks herdacht.

image
De protesten onder de leus 'vrouw, leven, vrijheid' bleven niet beperkt tot Iran. In veel andere landen werd gedemonstreerd bij wijze van steunbetuiging aan de Iraanse betogers, zoals hier in Londen. Foto: Unsplash - Neil Webb

Martelaarschap is nauw verbonden met de realiteit van de dood. De demonstranten kiezen krachtens hun leuze daarentegen voor ‘leven’ en wel in vrijheid.

‘Vijand van God’

Dat ‘vrouwen’ de eerste component uitmaakt van hun revolutionaire slogan werd ingegeven door de dood van Mahsa Amini. De islamitische sluier oftewel hijab die Amini blijkbaar op incorrecte wijze droeg, is een symbool van persoonlijke devotie en vroomheid. Politieke islamisten hebben de hijab echter een andere symboliek toegekend.

https://www.kn.nl/abonnementen/

Het regime in Teheran, een sjiitische variant van de politieke islam, voerde de sluierverplichting in 1979 meteen in. In oktober van dat jaar publiceerde de New York Times een interview met ayatollah Khomeini, die het Perzië van sjah (koning) Pahvlavi getransformeerd had tot de Islamitische Republiek Iran.

Tijdens dit interview maakte Khomeini duidelijk hoe hij dacht over vrouwen. Zo verklaarde hij dat “de vrouwen die deelnamen aan de revolutie [van 1979] zich fatsoenlijk kleden”, terwijl “kokette vrouwen die make-up dragen en hun nek, haar en lichaam op straat vertonen niet tegen de sjah hebben gevochten. Ze weten niet hoe ze zich nuttig kunnen maken in de samenleving of in de politiek. De reden hiervoor is dat ze mensen afleiden en boos maken”.

image
Ayatollah Ruhollah Khomeini, hier op een foto uit 1978, vormde Iran tussen 1979 en 1989 om tot een streng-islamitische staat. Foto: Wikimedia Commons

En met deze woorden van de grondlegger van de Islamitische Republiek leek de toon gezet. De hijab en verhullende kleding werden verplicht voor vrouwen, waarbij de zedenpolitie erop toezag dat iedereen zich aan deze gedragscode hield. Het niet dragen of afleggen van de sluier werd geïnterpreteerd als een teken van rebellie: dat maakte een vrouw tot een ‘vijand van God’. Het moet buitengewoon verontrustend zijn voor het regime dat de straten momenteel gevuld zijn met deze ‘Godsvijanden’.

Christelijke minderheden

De huidige situatie is trouwens ook verontrustend en zelfs bedreigend voor de christelijke minderheden in het land. Officieel is Iran het thuisland van vijfentwintigduizend Assyrische christenen en honderdduizend christenen die tot de Armeense Kerk behoren. De Raad van Verenigde Iraanse Kerken heeft de “systematische onderdrukking van vrouwen en de schendingen van de mensenrechten in het land” veroordeeld.

Dit viel uiteraard niet goed in Teheran. Yonathan Betkolia, die de Assyrische Gemeenschap in Teheran leidt, liet recentelijk weten dat de Iraanse veiligheidsdiensten alle bisschoppen en priesters in het land gevraagd hebben om te verhinderen dat hun geloofsgenoten deel nemen aan demonstraties.

https://www.us12.list-manage.com/subscribe/post?u=d22144bf286104d517b638301&id=b3f10e4ed1

Er wordt gemeld dat jonge Iraanse christenen, die op de sociale media hun steun aan de revolte hadden betuigd, waarschuwende telefoontjes hebben gekregen van hun pastores. De Irish Catholic concludeerde daarom dat “de kleine christelijke communiteiten in Iran terecht zijn gekomen tussen hamer en aambeeld”.

Een traditie van eeuwen tegenover de waan van de dag

In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.

Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.

Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.