De grootste organisatie van religieuze leiders in Oekraïne steunt een voorstel van president Zelensky – dat 20 augustus door Oekraïense wetgevers is goedgekeurd – om de Russisch-Orthodoxe kerk te verbieden, vanwege haar openlijke steun voor de Russische agressie.
De Oekraïense Raad van Kerken en Religieuze Organisaties (UCCRO), die de verschillende christelijke, joodse en moslimorganisaties van Oekraïne vertegenwoordigt, zegt de nieuwe wet te steunen “om het dergelijke organisaties onmogelijk te maken in ons land te opereren”. Ook stelt de UCCRO dat de maatregel “brede politieke en publieke steun” geniet.
Het Oekraïense parlement nam op 20 augustus de wet “over de bescherming van de constitutionele orde op het gebied van activiteiten van religieuze organisaties” aan. De maatregel verbiedt de Russisch-orthodoxe kerk in Oekraïne en Oekraïens-orthodoxe kerken die ervoor kiezen aangesloten te blijven bij het patriarchaat van Moskou. Oekraïens-orthodoxe kerken die zich afkeren van Moskou mogen wel actief zijn.
Daags voor het aannemen van de wet had de religieuze raad een ontmoeting met Zelensky om “de bescherming van de vrijheid van godsdienst en de geestelijke onafhankelijkheid van Oekraïne, de bescherming van de constitutionele orde en openbare veiligheid, mensenrechten en fundamentele vrijheden in de context van misbruik door het agressorland” te bespreken.
De UCCRO stelt dat haar leden “categorisch de activiteiten veroordelen van de Russisch-orthodoxe kerk, die medeplichtig is geworden aan de bloedige misdaden van de Russische invallers tegen de menselijkheid, die massavernietigingswapens zegent en openlijk de noodzaak verklaart om de Oekraïense staat, cultuur, identiteit en, meer recentelijk, de Oekraïners zelf te vernietigen.”
Sinds de grootschalige invasie van Oekraïne in februari 2022 heeft Rusland minstens 660 religieuze plaatsen van verschillende geloofsovertuigingen vernietigd. Geestelijken en gelovigen zijn verdreven, vastgehouden, gemarteld en in sommige gevallen gedood. Ook hebben de Russen in door hen bezette gebieden religieuze organisaties verboden, waaronder de Grieks-katholieke kerk en rooms-katholieke Caritas-organisaties.
Patriarch Kirill, hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk en een nauwe bondgenoot van de Russische leider Vladimir Poetin, heeft de Russische agressie in Oekraïne krachtig gesteund en heeft volgelingen in een preek van september 2022 zelfs gezegd dat “het offer tijdens het uitvoeren van jullie militaire plicht (in Oekraïne) alle zonden wegwast”.
Historisch gezien heeft het Russisch-orthodoxe geloof een diep verweven relatie met de staat en heeft het een religieus nationalisme gekoesterd dat sinds de 19e eeuw bekend staat als ‘etnofyletisme’.
Bijna 80% van de Oekraïense bevolking noemt zich orthodox, maar die band is steeds complexer geworden in het licht van de tien jaar durende agressie van Rusland tegen Oekraïne.
In januari 2019 erkende Oecumenisch Patriarch Bartholomeus I van het Patriarchaat van Constantinopel – de ‘eerste onder gelijken’ van de orthodoxe kerken – formeel de onafhankelijkheid van de Orthodoxe Kerk van Oekraïne. Als reactie hierop verbrak de Russisch-Orthodoxe Kerk de gemeenschap met Constantinopel.
De Oekraïens-orthodoxe kerk, die van oudsher trouw was gebleven aan Rusland, brak in mei 2022 met het patriarchaat van Moskou vanwege het standpunt van patriarch Kirill over de invasie van Oekraïne.
Maar ondanks die breuk blijven veel Oekraïners op hun hoede voor de Oekraïens-orthodoxe kerk, omdat er binnen haar gelederen nog steeds loyaliteit bestaat aan Rusland. Uit een opiniepeiling van april 2024 bleek dat 83% van de Oekraïners voorstander is van enige mate van ingrijpen in de activiteiten van de Oekraïens-orthodoxe kerk, terwijl 63% voor een volledig verbod was.
Vanuit (pro-)Russische hoek klinkt intussen de kritiek dat het nu ingevoerde verbod indruist tegen de godsdienstvrijheid. In reactie daarop verklaarde de UCCRO eerder deze week dat de vrijheid van godsdienst inderdaad dient te worden gerespecteerd ondanks de oorlog.
Maar, zo voegde de raad daar aan toe: “De belangrijkste bedreiging voor de godsdienstvrijheid in Oekraïne is de Russische agressie, als gevolg waarvan tientallen geestelijken werden gedood door de bezetters en honderden kerken en gebedshuizen werden verwoest.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
