De aankomende Amazonesynode zal zich concentreren op de verwoestende effecten van klimaatverandering op het milieu en op de inheemse gemeenschappen, maar het zal ook kijken naar middelen om te voorzien in de noden van de plaatselijke bevolking.

Een van de grootste uitdagingen in de evangelisatie en bediening is het gebrek aan missionarissen en priesters, waarvan sommigen denken dat het kan worden opgelost door het wijden van getrouwde ‘viri probati’, mannen van beproefde deugdzaamheid.

Viri probati

“De wijding van getrouwde ‘viri probati’ zou beantwoorden aan een concrete uitdaging in een concrete werkelijkheid, bijvoorbeeld in de Amazone”, zei de Spaanse bisschop Rafael Cob, apostolisch vicaris van Puyo tegen journalisten in Quito op 14 september.

De journalisten waren op een studiereis georganiseerd door REPAM, het overkoepelende netwerk voor Amazonekerken, voorafgaand aan de synode, die van 6 tot 27 oktober gehouden wordt.

Concrete uitdagingen, concrete oplossingen

“De Amazone is geografisch een moeilijke regio om te evangeliseren op de eerste plaats vanwege zijn afgelegen ligging en ontoegankelijkheid”, sprak de bisschop. “Maar er is ook een gebrek aan kandidaten die priester willen of kunnen worden vanwege het celibaat. Dus zoekt de kerk logischerwijs naar nieuwe methodes om aan de concrete uitdagingen te beantwoorden.”

Het 45-pagina’s tellende werkdocument van de synode, gepubliceerd door het Vaticaan op 17 juni, suggereert het bestuderen van “de mogelijkheid van de priesterwijding voor ouderlingen, bij voorkeur inheems, gerespecteerd en geaccepteerd door de gemeenschap, ook wanneer zij al een stabiel en gevestigd gezin hebben.”

Hoewel paus Franciscus duidelijk heeft gemaakt niet akkoord te gaan met het toestaan van “optioneel celibaat” voor priesters, zei hij wel open te staan om de mogelijkheid van priesterwijding voor afgelegen gebieden te bestuderen. Hij denkt dan aan de erg afgelegen gebieden, zoals de Amazone en de Pacifische eilanden, waar katholieke gemeenschappen zelden een Mis vieren omdat er geen priesters zijn.

De Sarayakugemeenschap

Een van die afgelegen gebieden is de inheemse gemeenschap Kichwa van Sarayaku, gesitueerd in het hart van de Ecuadoraanse Amazone en enkel toegankelijk via een klein vliegtuig of een vier uur durende tocht per kano.

Franco Tulio Viteri Gualinga, voormalig president van de Confederatie voor Inheemse Nationaliteiten van de Ecuadoraanse Amazone en lid van de Sarayakugemeenschap, zei op 17 september tegen journalisten dat een priester of bisschop iedere twee weken of eens per maand langs komt.

“In de afwezigheid van een priester leidt een zuster die in het dorp woont een woordviering in gemeenschap”, zei hij.

Gevraagd naar de mogelijkheid van het hebben van een gewijde getrouwde ouderling in de gemeenschap, zei Viteri: “Dat is wat de kerk moet doen.” Hij noemde zijn oom, die catechist is in Sarayaku, als mogelijke kandidaat.

Niet de enige oplossing

Daarentegen is voor de 58-jarige zuster Rosa Elena Pico de gewijde getrouwde man niet de enige oplossing in het gebied dat als “moeilijk te evangeliseren” te boek staat.

Zuster Pico, van de Missionarissen van Maria Medeverlosseres, kwam samen met twee andere zusters in 2017 in Sarayaku aan en leidt vaak de liturgie van het Woord in afwezigheid van een priester.

Hoewel bijna alle inwoners van de streek zich katholiek noemen, houden de meesten de invloed van de kerk op de Sarayakucultuur op een afstand, aldus de zuster op 18 september.

“Velen willen zich niet binden aan wat de kerk vraagt”, zei zuster Pico tegen journalisten.

Vorming van bedienaren

Een voorbeeld is dat van de 1400 leden van de inheemse Sarayakugemeenschap er slechts zes stellen het sacrament van het huwelijk ontvangen hebben. Vele anderen geloven volgens de zuster dat mensen die trouwen uiteindelijk zullen scheiden en niet in staat zijn tot een levenslange verbintenis in het sacrament van het huwelijk.

Hoewel ze zich welkom voelt in de gemeenschap, is de zuster tweemaal gevraagd te vertrekken, toen ze de kerkelijke leer omtrent het huwelijk uitlegde. De zuster hield beide keren haar poot stijf en zei enkel te vertrekken “wanneer de bisschop haar dat zou vragen”.

Permanente diakens

Zuster Pico zei dat christelijke vorming, vooral van hen die dienstwerk namens de Kerk in de gemeenschap verrichten, erg nodig was en hoewel er een gebrek is aan priesters, de wijding van getrouwde mannen niet de enige oplossing kan zijn.

“Ik geloof dat in afwezigheid van priesters een vertegenwoordiger van de kerk, bijvoorbeeld een permanent diaken, de sacramenten zou kunnen toedienen”, zei ze. “Er zouden permanente diakens in de gemeenschappen aanwezig moeten zijn.”