Om de evangelische boodschap van hoop te verkondigen, moet de Kerk in de Amazone nieuwe wegen zoeken ter evangelisatie van de regio. Hierbij gaat het ook om nieuwe taken voor mannelijke en vrouwelijke leken, schrijven de bisschoppen van de Amazonesynode.
Het slotdocument van de Amazonesynode keek naar manieren waarop de Kerk zijn dienstwerk in de regio kan uitbreiden.
In het document vragen de bisschoppen onder meer om te kijken naar de mogelijkheid getrouwde permanent diakens met een vruchtbaar diaconaat en een stabiel huwelijk tot priester te wijden. Ook vragen ze om formele rollen voor vrouwen in de geloofsgemeenschappen, ook op besluitvormend vlak.
Een expliciete vraag om het diaconaat open te stellen voor vrouwen, bevat het document niet. Wel wordt opgemerkt dat “een groot aantal” deelnemers aan de voorbereiding van de synode, en verschillende synodevaders hier voorstander van zijn.
Centraal in het document staat echter de nood om het goede nieuws aan de Amazone te brengen, een missie die bestaat uit het beschermen van de inheemse bevolking, culturen en land die voortdurend dreigen te worden vernietigd.
“Het regenwoud van de Amazone is een ‘biologisch hart’ van de meer en meer bedreigde aarde”, zegt het slotdocument dat op zaterdag 26 oktober na stemming door synodedeelnemers werd gepubliceerd.
De Amazone is volgens de deelnemers aan de synode “hard op weg naar de dood. Het is wetenschappelijk bewezen dat het verdwijnen van de Amazone-bioom een rampzalig effect op de gehele planeet zal hebben!”
De synode bracht 185 deelnemers met stemrecht – kardinalen, bisschoppen, twintig priesters en één broeder – samen met 80 experts en waarnemers om te discussiëren over “nieuwe wegen voor de Kerk en voor een integrale ecologie”.
Alle 120 paragrafen van het slotdocument werden met ten minste twee derde van de stemmen goedgekeurd. Volgens het Vaticaan waren 181 synodedeelnemers aanwezig bij stemming, waardoor iedere paragraaf tenminste 120 stemmen ter goedkeuring nodig had.
De nadruk van het slotdocument ligt op de roeping van de Kerk om zijn missie voort te zetten in de verkondiging van het Goede Nieuws door zich meer te verenigen met de mensen in het Amazonegebied, die al tientallen jaren lijden onder de gevolgen van menselijke hebzucht.
Tijdens de synode, “ontdekten we dat de machtige stromen van de Heilige Geest, net als de Amazonerivier, die op zijn tijd overstroomt, ons leidde naar dit overvloedige leven dat God ons vraagt te delen in de verkondiging van het evangelie,” aldus het document.
Het document onderstreept de cruciale rol van de Amazoniaanse ecosystemen bij het reguleren van het wereldwijde klimaat en als belangrijke bron van zoet water die “ecosystemen, culturen en de ontwikkeling van het gebied verbindt”.
De bedreigingen van de Amazone maken het gebied tot een “gewonde en misvormde schoonheid, een plek van lijden en geweld”. Geweld tegenover de natuur, in de vorm van de ongebreidelde ontginning van hulpbronnen, niet-duurzame ontwikkeling en klimaatverandering, heeft “serieuze sociale gevolgen”.
Om meer bewustzijn en verantwoordelijkheid binnen de gehele Kerk te creëren, stelt het synodedocument een omschrijving van ecologische zonde als een daad van tegenwerking of nalatigheid tegenover God, de naaste, de gemeenschap en het milieu voor.
Het document stelt ook het instellen van “speciaal dienstwerk in voor de zorg van ons ‘gezamenlijk huis’” voor, dat zorg voor het milieu “op parochieniveau” promoot.
De synode roept alle christenen op, hun bewustzijn van de waarde van Gods schepping te tonen door zich te keren tegen de huidige “cultuur van excessieve consumptie” door te recyclen, vermindering van fossiel brandstofgebruik en plastic en door minder vlees en vis te eten.
De synodedeelnemers stellen nieuwe wegen tot ecologische bekering voor, waarbij zij de nadruk leggen op integrale ecologie, wat inhoudt dat het beschermen van de natuur “intrinsiek verenigd” is met het verzekeren van gerechtigheid voor “de meest armen en benadeelden op de aarde.”
“De toekomst van de Amazone is in ons aller handen, maar hangt vooral af van het onmiddellijk verlaten van het huidige model dat het regenwoud vernietigt, dat verzaakt om welzijn te brengen en gevaar brengt aan deze immense natuurlijke schat en zijn schatbewaarders,” zegt het document.
De discussies tijdens de synode, zo zegt het document, boden de bisschoppen de mogelijkheid om na te denken “over hoe ze de lokale kerkstructuur kunnen inrichten” naar de noden van de “Kerk met een Amazonegezicht”.
Eén van deze manieren zijn nieuwe functies en rollen voor leken, inclusief “raadgevende en beslissende rollen omtrent het leven en de missie van de Kerk”.
Om de aanwezigheid van de Kerk te vergroten in gebieden zonder priesters, stelt het document voor dat bisschoppen “de uitvoering van pastorale zorg voor de gemeenschappen” tijdelijk “toevertrouwen aan iemand”.
Echter “de priester, met de macht en het vermogen van de parochiepriester, is altijd verantwoordelijk voor de gemeenschap”.
Leden van de synode vroegen om verdere discussie over het idee van vrouwelijke diakens, maar keurden enkele paragrafen van het document goed die aandringen op erkenning van de rol van vrouwen die katholieke gemeenschappen leiden.
Dit alles opdat “de stem van vrouwen gehoord kan worden, ze geraadpleegd worden en mogen deelnemen aan de besluitvorming” binnen de Kerk.
Het slotdocument benadrukt het belang van de Eucharistie als “bron en hoogtepunt van elk christelijk leven”. Door het priestertekort hebben katholieken in het Amazonegebied echter maar sporadisch toegang hebben tot de Eucharistie, de biecht en de ziekenzalving.
Hoewel het document de gave van het celibaat binnen de katholieke Kerk en de noodzaak van celibataire priesters binnen de regio benadrukt, stelt het de wijding van “geschikte en gewaardeerde mannen van binnen de gemeenschap” voor, mannen die “een vruchtbaar permanent diaconaat kenden en een adequate vorming voor het priesterschap ontvangen en een gewettigd en stabiel gezin hebben”.
Hoewel de paragraaf over het voorstel getrouwde mannen te wijden werd goedgekeurd, ontving het de minste steun onder de stemmers, met 128 voorstemmers en 41 tegenstemmers.
Het slotdocument sprak ook van de “ontwikkeling van een Amazone-ritus”, zoals enkele synodedeelnemers hadden voorgesteld. De bisschoppen stemden voor de instelling van een speciale postsynodale commissie om het idee te bestuderen.
Het document Lumen Gentium van het Tweede Vaticaans Concilie aanhalend, stelt het document dat de rite het “liturgische, theologische, zedelijke en spirituele erfgoed van de Amazone” zal uitdrukken op dezelfde wijze als de oosters-katholieke Kerken hun eigen ritus kennen.
De paus herinnerde de synodedeelnemers er tijdens zijn toespraak na de stemming op 26 oktober aan, dat het creëren van een Amazone-ritus “binnen de mogelijkheden van de Congregatie voor Goddelijke Eredienst valt en gedaan kan worden binnen de passende criteria”.
Nadat de stemmen waren uitgebracht, zei de paus de synodedeelnemers dat hij erop hoopt, “voor het einde van het jaar een postsynodale exhortatie uit te brengen, zodat er niet te veel tijd overheen gaat”.
“Een woord van de paus over wat hij beleefd heeft tijdens de synode kan misschien wat goeds doen,” zei de paus. “Het hangt er vanaf hoeveel tijd ik heb om na te denken.”
