Het Vaticaan heeft publiekelijk de eigen prefect van de Congregatie voor de Eredienst, kardinaal Robert Sarah, gekapitteld. Officieel zou hij “verkeerd geïnterpreteerd” zijn, maar de verklaring zelf spreekt boekdelen.

Sarah onderstreepte tijdens een liturgiecongres [pdf, Frans] opnieuw het belang van het vieren van de Eucharistie ‘ad orientem’. ‘Met de rug naar het volk’, zouden wij zeggen, maar dat is een misleidende uitdrukking. Uit het volk gekozen gaat de priester de gelovigen vóór in de liturgie, samen in de richting van het Oosten, waar het Licht van Christus opkomt.

‘Misschien met ingang van de Advent’

Beantwoorden de liturgische hervormingen van na Vaticanum II eigenlijk wel aan wat de concilievaders voor ogen stond, vroeg hij zich af. Met paus Benedictus XVI, die zelf in 2008 in de Sixtijnse Kapel ‘ad orientem’ vierde, pleitte Sarah voor een “hervorming van de hervorming”.

In dat kader riep hij bisschoppen en priesters dringend op waar (praktisch) mogelijk en pastoraal wijs weer ‘ad orientem’ te gaan vieren. “Misschien”, zei hij erbij, “met ingang van de Advent”, wanneer wij uitzien naar de komst van Christus.

‘Doe-het-zelf-liturgie’

De primaat van het gastland waar Sarah sprak, Vincent Nichols, reageerde prompt met een brief aan de clerus waarin hij hen ernstig ontried gehoor te geven aan Sarahs oproep. De Mis is geen plek voor persoonlijke smaak, aldus Nichols.

Helemaal waar, maar dat is nou precies het probleem dat Sarah net als zijn voorgangers voortdurend aan de kaak stelt: de ‘doe-het-zelf-liturgie’ met zijn liturgische misstanden en dwaalinterpretaties.

Kardinaal Sarah, die herhaaldelijk heeft verklaard dat hij handelt in opdracht van de paus, moest zaterdag bij de laatste op het matje komen. De verklaring van maandag laat nauwelijks een andere interpretatie toe.

Discussie lamgelegd

Door te stellen dat de door paus Benedictus XVI gemunte term ‘hervorming van de hervorming’ maar niet meer gebruikt moet worden is in feite de jarenlange discussie, door Joseph Ratzinger/Benedictus XVI gelegitimeerd, lamgelegd.

‘Nederig en broederlijk’

Sarah heeft ook niets gedecreteerd, zoals de verklaring stelt. Dit thema ligt zo gevoelig, de plaatselijke omstandigheden zijn zo verschillend, dat het juist niet te decreteren is.

“Ik vraag jullie nederig en broederlijk dit waar mogelijk in praktijk te brengen, met prudentie en de noodzakelijk catechese, maar ook met het herderlijk vertrouwen dat dit goed is voor de Kerk en voor onze mensen. Uw eigen pastorale oordeel bepaalt hoe en wanneer dit mogelijk is, misschien is het, beginnend op de eerste zondag van de komende Advent, een erg goede tijd om dit te doen.”

Een gotspe

De verklaring, moeten we met verbazing constateren, doet geen recht aan de legitieme discussie rond de liturgie, en evenmin aan de persoon van kardinaal Sarah. Dat het Vaticaan zich nu ineens druk maakt over “mogelijke misverstanden” en “verkeerde interpretaties in de media” is op z’n zachtst gezegd een gotspe.