De Broeders van Sint-Jan voeren hervormingen door, in de nasleep van de onthullingen over seksueel en machtsmisbruik door hun stichter, de Franse dominicaan Marie-Dominique Philippe (1912-2006). Het misbruik was in 2013 aan het licht gekomen.

Na een tweede intensief generaal kapittel met vijftig gedelegeerde broeders van de wereldwijde congregatie, publiceerden de broeders van Sint-Jan een slotverklaring. Die heeft vooral intern veel impact.

Gesanctioneerd door Rome

Het machtsmisbruik en het seksueel misbruik van de ordestichter, dat in 2013 onthuld werd, heeft de broeders diep geraakt. Sindsdien hebben zij gezocht naar hoe het nu verder moet.

Nieuw onderzoek onthulde tijdens het afgelopen kapittel dat pater Philippe in de jaren vijftig al door Rome werd gesanctioneerd. Reden daarvoor was dat hij verhuld had dat zijn broer en mededominicaan Thomas Philippe een aantal vrouwen misbruikt had.

Structuren die misbruik kunnen faciliteren

Tijdens de vergadering werd onder andere geluisterd naar getuigenissen vanuit verschillende misbruikzaken. Duidelijk werd dat het misbruik soms tientallen jaren doorging, goed gepraat werd met een beroep op ‘mystiek’ en dat er om geheimhouding werd gevraagd. In sommige gevallen bleek er gefaald te zijn doordat de religieuze leiding niet waakzaam genoeg was.

De aanwezige broeders hebben met pijn en schaamte naar deze getuigenissen geluisterd. Ook waren er een psychiater aanwezig met kennis van groepsdynamieken. Zij zocht samen met de broeders naar groepsstructuren die misbruik kunnen faciliteren.

Brief vanuit Rome

Mgr. José Rodriguez Carballo, secretaris van de Congregatie voor het Religieuze Leven, was op het kapittel aanwezig. Hij schreef de Broeders van Sint-Jan een brief. Daarin verklaarde hij dat de Kerk het charisma van de congregatie wel ziet en bevestigt, maar de broeders vraagt afstand nemen van de stichter als voorbeeld van geestelijk leven.

Twee broeders vanuit Nederland aanwezig

De Broeders van Sint-Jan hebben in Nederland twee priorijen. Vanuit Utrecht was pater Ignatius Ringhofer bij het kapittel, vanuit Den Haag pater Thomas Kremer.

‘Diep schokkende conclusies’

“Pater Philippe is onze stichter, de conclusies van het onderzoek naar het misbruik zijn diep schokkend en doen pijn”, zegt pater Thomas.

“Het kapittel heeft verklaard hem niet meer te zien als het referentiepunt om onze roeping vandaag vorm te geven, zijn daden kunnen immers geen norm zijn voor ons handelen”, voegt pater Ignatius toe.

Hij vervolgt: “We nemen afstand van onze stichter, in de zin dat we meenemen wat goed was, maar afstand nemen van de verkeerde zaken. We willen zoekers naar de waarheid blijven, achter ons laten wat verkeerd en verdraaid was en de juiste keuzes maken voor de toekomst.”

Veranderingen in de congregatie

Een belangrijke verandering is de beweging naar meer spreiding van het gezag binnen de organisatie. De congregatie zal daarvoor meer gedecentraliseerd worden. Daarnaast willen de broeders meer nadruk leggen op vorming voor de geestelijke begeleiding van personen.

In de priorijen van Sint-Jan zullen de foto’s van pater Philippe uit de openbare ruimtes en de gemeenschappelijke worden weggehaald.

Zijn boeken en opnames van onderricht zullen voorlopig niet meer te koop worden aangeboden. De broeders worden aangespoord de geschriften van hun stichter in vrijheid en met onderscheiding te bestuderen en tegen het licht van de Traditie van de Kerk en het leergezag te houden.

‘Meer Broeders van Sint-Jan worden’

Voor de broeders is de brief van mgr. Carballo een belangrijke inspiratie voor wat zij willen verwezenlijken. Hij schreef: “Houdt je niet vast aan nostalgie over het verleden, maar let op het leven dat zich vandaag laat zien in jullie gemeenschappen.”

Kremer: “De Kerk roept ons in feite op meer Broeders van Sint-Jan te worden, navolgers dus van de apostel Johannes.”