Paus Franciscus heeft dinsdag Iosif Staneuski benoemd tot aartsbisschop van Minsk-Mohilev. Hij volgt Tadeusz Kondrusiewicz op, die in januari met pensioen ging na een ballingschap van vier maanden.

De kersverse opvolger Iosif Staneuski (52) was hulpbisschop van Grodno. Hij zal de komende tijd vrijmaken om “nieuwe stappen te plannen”, vertelde Yuri Sanko – woordvoerder van de Wit-Russische bisschoppenconferentie – op 15 september aan persbureau Catholic News Service (CNS). Volgens hem zal aartsbisschop Kondrusiewicz voorlopig nog blijven preken en de vergaderingen van de bisschoppenconferentie bijwonen.

Waardige kandidaat

“Aartsbisschop Staneuski heeft zich altijd gepresenteerd als een echte herder voor iedereen”, zei Sanko. “Als iemand die volledig voor de Kerk leeft, is hij een waardige kandidaat voor deze sleutelpositie. Hij zal in staat zijn de Kerk naar nieuwe manieren van ontwikkeling te leiden.”

Ihar Baranouski, een online redacteur van de Wit-Russische oosters-katholieke Kerk, vertelde CNS dat de meeste katholieken de benoeming als een positief teken zien. Hij voegde eraan toe het zeer welkom was dat de nieuwe aartsbisschop vloeiend Pools en Wit-Russisch spreekt, aangezien de regering van president Alexander Loekasjenko een “algemene Russificatie promoot” van het religieuze leven.

“Bisschop Staneuski heeft de reputatie van een zeer vrome man, die ook ruimdenkend en sociaal is”, zei Baranouski. “Hoewel hij in zijn toespraken en preken niet zo emotioneel zal zijn als aartsbisschop Kondrusiewicz, geven zijn voorzichtig-kritische reacties op de autoriteiten en principiële veroordeling van Kondrusiewicz’ mishandeling in het verleden reden tot hoop dat hij niet zal afwijken van de katholieke sociale leer.”

Aanhoudende repressie

De benoeming van aartsbisschop Staneuski komt op een moment dat er nog altijd sprake is van aanhoudende repressie door het regime van Loekasjenko. Ook was er onlangs nog veel ophef over een cartoon die op de voorpagina van een Wit-Russische staatskrant stond.

Intussen meldde het in Polen gevestigde persbureau Belsat maandag dat er nieuwe aanklachten waren ingediend tegen Volha Zalatar, een 39-jarige katholieke moeder van vijf jonge kinderen. Zij werd in maart vastgehouden voor het zogenaamd “creëren van een extremistische formatie” toen ze haar dochter meenam naar een muziekles.

Het persbureau zei dat Zalatar na de verkiezingen in augustus 2020 had deelgenomen aan demonstraties. Ook had ze de families van gearresteerde demonstranten geholpen. De politie heeft haar volgens het persbureau geslagen en gemarteld om een ‘bekentenis’ af te dwingen, nadat er met bewijsmateriaal geknoeid was. Haar hangt nu een gevangenisstraf van maximaal twintig jaar boven het hoofd.

Symbolische vormen van steun

Sanko zei dat geestelijken de toegang tot gevangenissen wordt ontzegd. Ze kunnen gedetineerde katholieken alleen helpen door “voortdurend te bidden” en “elke gelegenheid aan te grijpen om de stem van de Kerk te laten horen” namens hen.

Baranouski zei dat Zalatar “verre van de enige christen is die vervolgd wordt in de gevangenis vanwege haar opvattingen”. Hij is het ermee eens dat kerkleiders momenteel “niets anders kunnen doen dan hun bezorgdheid uiten door symbolische vormen van steun”.

Onmenselijke omstandigheden

“Maar de Kerk en het Vaticaan zouden, samen met mensenrechtenorganisaties, ook aandacht moeten besteden aan de harde, onmenselijke omstandigheden waarmee politieke gevangenen hier worden geconfronteerd. Hun wordt zelfs het minimum onthouden dat voor gewone gevangenen is toegestaan”, vertelde Baranouski.

“Ze zouden moeten eisen dat Loekasjenko’s functionarissen stoppen met het martelen van gevangenen om politieke redenen en genade tonen aan hun tegenstanders in wat het regime cynisch genoeg het Jaar van Eenheid noemt.”