De Vlaamse overheid wil gemeentes die nog geen kerkenbeleidsplan hebben, dwingen alsnog snel na te denken over de toekomst van kerken binnen hun grenzen. Een langetermijnvisie hierover moet in het volgende gemeentelijke meerjarenplan worden opgenomen.
Ongeveer vier op de vijf Vlaamse gemeentes hebben al een langetermijnplan voor het gebruik van kerkgebouwen. Met het decreet dat het Vlaamse Parlement woensdag goedgekeurde, worden nu de resterende gemeentes verplicht hier een plan voor te ontwikkelen. Het volgende gemeentelijke meerjarenplan gaat over 2026-2031.
In België zijn kerkgebouwen eigendom van de gemeente of een kerkfabriek. Een kerkfabriek beheert de materiële middelen en is in die zin vergelijkbaar met een Nederlands parochiebestuur. Anders dan in Nederland geeft de Belgische overheid ook financiële steun voor kerkgebouwen.
Toch kan de Belgische overheid kerkgebouwen niet zomaar een andere functie geven. Hiervoor zal eerst de bisschop de kerk aan de eredienst moeten onttrekken.
Op dit moment telt Vlaanderen bijna 1800 kerkgebouwen. Door de ontkerkelijking worden steeds minder kerken voor hun oorspronkelijke religieuze functie gebruikt. Om gemeentes aan te sporen hierover beleid te ontwikkelen, heeft de Belgische overheid eerder al een subsidiesysteem in het leven geroepen. Pas wanneer een gemeente een kerkenbeleidsplan heeft ingediend, maakt de gemeente aanspraak op subsidies als een verhoogde erfgoedpremie of een restauratiepremie.
Deze subsidiemogelijkheden heeft de Vlaamse regering nu ook verruimd. In gevallen van her- of nevenbestemming zal er voortaan ook geld vrijgemaakt worden voor de trajectbegeleiding om de betrokkenheid van bijvoorbeeld omwonenden te vergroten. Ook projecten voor gebouwen die in functie blijven, kunnen voor subsidie in aanmerking komen.
Met de extra financiële steun kunnen kleine ingrepen verricht worden waardoor zowel monumenten als niet-beschermde kerken een nieuwe invulling krijgen, stellen ministers Bart Somers (Binnenlands Bestuur) en Matthias Diependaele (Onroerend Erfgoed), die dit decreet samen opstelden. Ze denken hierbij aan het plaatsen van een keuken of sanitaire voorzieningen waardoor er ook andere activiteiten in het kerkgebouw mogelijk zijn.
Beide ministers zeggen in het Belgische blad Knack zich bewust te zijn van de historische waarde van de parochiekerken.
Ze willen voort maken met herbestemming van kerkgebouwen “met respect voor het verleden, maar met oog op de toekomst. We moeten deze gebouwen een tweede leven geven. Met dit decreet maken we dat een stuk eenvoudiger en we zetten daar ook de nodige financiële hulp tegenover”, aldus de twee ministers.
