Het was zondag groot feest in Agrigento, een stad in het zuiden van Sicilië: daar werd Rosario Livatino zalig verklaard, de eerste rechter die ooit die eer te beurt viel. In Italië is hij dan ook een belangrijke figuur, zowel in de seculiere als in de kerkelijke wereld.

Livatino was een nog jonge rechter toen hij op 37-jarige leeftijd werd vermoord door La Stidda, een gewelddadige en meedogenloze groep binnen de Siciliaanse maffia. Hij werd op 21 september 1990 gedood toen hij in zijn Ford Fiesta van zijn woonplaats Canicattì naar de rechtbank van Agrigento reed.

Gelovig man

Zoals zoveel Siciliaanse rechters, politici, rechtshandhavers en ook priesters in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, werd Livatino bruut vermoord omdat hij de regio wilde bevrijden van de druk en de misdaden van de maffia. Dat was iets waar de jonge rechter zich niet alleen als professional, maar ook als gelovig man voor inzette.

Livatino droeg altijd een agenda bij zich waarin hij aantekeningen maakte. In die agenda stonden ook de letters STD: Sub Tutela Dei: al zijn werk vertrouwde hij toe aan God. Hij stond bekend als een integere rechter die niet om te kopen was.

Hij nam nooit smeergeld aan

Zo herinnerde paus Franciscus hem ook tijdens het Regina Coeli dat hij afgelopen zondag uitsprak: “In zijn dienstwerk aan de gemeenschap als integer rechter, die nooit smeergeld aannam, zette hij zich in om recht te spreken. Niet om te veroordelen, maar om te herstellen.”

“Zijn voorbeeld is een voorbeeld voor iedereen”, voegde de paus toe. “Maar vooral voor de magistraten. Dat het een stimulans mag zijn om trouwe verdedigers van de legaliteit en de vrijheid te zijn.”

De woorden van de paus kwamen juist op een moment dat Italiaanse rechtbanken achtervolgd worden door een reeks interne corruptieschandalen.

Zondag werd ook bekend dat Franciscus een Vaticaanse werkgroep heeft opgericht die zich gaat bezighouden met de “excommunicatie van de maffia”.

De werkgroep bestaat uit Giuseppe Pignatone, president van de Vaticaanse rechtbank, en bisschoppen, parlementariërs en priesters die zich inzetten voor legaliteit. Doel van de groep is samenwerking te zoeken met wereldwijde bisschoppenconferenties om initiatieven op te zetten tegen de georganiseerde misdaad.

De bekendmaking van die werkgroep, “ter ere van Livatino”, volgde kort na de zaligverklaring in de kathedraal van Agrigento door de prefect van de Congregatie voor de Zalig- en Heiligverklaringen, kardinaal Marcello Semeraro. In zijn preek herinnerde Semeraro eraan dat Livatino, net als Jezus, “stierf terwijl hij zijn moordenaars vergaf”.

Overhemd vol bloedspetters

De zaligverklaring in de met palmen – symbool van het martelaarschap – versierde kathedraal was een plechtige, maar sobere aangelegenheid. Vanwege de coronamaatregelen in Italië waren er maar weinig mensen aanwezig.

Wat opviel, was vooral het zilveren kistje dat op het altaar stond met daarop de woorden Codice penale – Vangelo: ‘Wetboek van Strafrecht – Evangelie’. In het kistje een overhemd vol bloedspetters. Livatino droeg het hemd op het moment dat hij werd vermoord. Het kistje is tijdelijk uitgesteld voor de gelovigen.

Historische datum

De datum van de zaligverklaring – 9 mei – was overigens geen toeval. Op diezelfde dag in 1993 deed paus Johannes Paulus II, tijdens een bezoek aan Sicilië, zijn historische oproep aan de maffia. “Bekeer jullie!”, riep de Poolse paus uit. Hij deed die oproep in Agrigento, nadat hij even daarvoor een huilend echtpaar had ontmoet: de ouders van Rosario Livatino. (Vertaling Susanne Kurstjens)