Stichting Nederlands Instituut voor de Documentatie van Anoniem Afstanddoen (NIDAA) concludeert op basis van onderzoek dat er geen verband is tussen vondelingenluiken en kerken en kloosters.
De organisatie publiceerde vorige week een onderzoek in het wetenschappelijk tijdschrift Sociologos. Daarin wordt betoogd dat er sprake is van een “tweedelige mythe” wanneer het gaat over dit onderwerp.
“Er wordt een verhaal verteld dat misschien geromantiseerd is”, vertelt onderzoekster Kerstin van Tiggelen. “Er is sprake van een mythe of van een geromantiseerde weergave van de werkelijkheid. Veel mensen denken dat er vroeger vondelingenluiken waren in Nederland en dat ze waren geplaatst bij kerken en kloosters. We hebben met ons onderzoek willen aantonen of de geschiedschrijving juist is, en of klopt wat er wordt verteld.”
Van Tiggelen concludeerde aan de hand van historische en moderne bronnen dat “er geen verband is tussen vondelingenluiken en kerken en kloosters”. Ook was er vanaf de Middeleeuwen geen grootschalig aanbod van vondelingenluiken in Nederland. Het onderzoek bevestigt dat vondelingenluikjes bestaan hebben, en dat het er meerdere betreft. Maar de aanname dat deze zich in kerkelijke gebouwen bevonden, is volgens Van Tiggelen “niet correct”.
“Er zijn geen aanwijzingen voor actieve (in de zin van aangeboden) opvang van vondelingen in of door kerken en kloosters. Er is dus een discrepantie tussen de historische gang van zaken en de verhalen die er in deze tijd over verteld worden”, aldus het onderzoek.
Wel meldt het NIDAA dat vele accommodaties met een vondelingenluik “in naam of bestuurlijke zin een religieuze binding hadden”. Van Tiggelen: “We praten natuurlijk over de zeventiende tot negentiende eeuw, het ging sociaaleconomisch niet zo denderend in Nederland. Los van de barmhartigheid die hiervoor nodig is, en die verankerd is in religie, lagen de financiële middelen die je nodig hebt om een tehuis of andere opvanginstelling te initiëren, vaak bij een kerk. Het is niet zo verwonderlijk dat er weeshuizen zijn gesticht vanuit de Kerk, of met kerkelijke ondersteuning. Maar die opvang staat los van of de kerken zelf met hun gebouwen actief mensen uitnodigden om hun kind in een vondelingenluik achter te laten.” (KN)
