Door de aanhoudende droogte zijn in meerdere gemeenten de traditionele paasvuren afgeblazen. Reden voor KN om eens te vragen: hoe katholiek is die vurige traditie eigenlijk? Cultuurtheoloog Frank Bosman geeft tekst en uitleg. 

Heeft het paasvuur eigenlijk een katholieke oorsprong? 

“De oorsprong van paasvuren is in nevelen gehuld. Wellicht gaat de traditie van het ontsteken van vuren in het voorjaar terug op voorchristelijke, heidense tradities, maar zeker weten doen we dat niet.

Als die voorchristelijke vuren al hebben bestaan, dan zijn ze later gekerstend en verbonden aan het kerkelijk hoogfeest van Pasen. De symboliek leent zich daar ook goed voor: het ontstoken vuur staat voor het licht van Christus dat verrijst in de paasnacht.” 

In de paaswake wordt ook een nieuw vuur ontstoken. Heeft dat iets met die buitenvuren te maken?  

“In de liturgie staat het vuur van de paaskaars voor het licht van Christus, dat schijnt voor alle volkeren en de duisternis van zonden verdrijft. Dat wordt ook gezongen in de paasjubelzang. Vanuit die symboliek is er zeker een inhoudelijke verbinding met de grotere paasvuren.” 

Paasvuren worden vaak georganiseerd door lokale gemeenschappen. Heeft het paasvuur nog een religieuze functie vandaag de dag? 

“Het ontsteken van ‘traditionele’ paasvuren is inderdaad lokaal van aard: het is de lokale gemeenschap die deze traditie in leven houdt. Daarmee versterkt het de identiteit van de lokale gemeenschap. De concrete religieuze connotatie van deze paasvuren is lastiger.

Enerzijds zal niet iedereen die een paasvuur ontsteekt of ernaar kijkt zich identificeren als een christen of het paasvuur associëren met het licht van Christus. Anderzijds hebben dit soort rituelen, ook als ze op (grotere) afstand staan van de geïnstitutionaliseerde Kerk, in zichzelf ook religieuze dimensie – zoals elk ritueel dat heeft.” 

Door droogte en milieuzorgen staan paasvuren onder druk. Is er een alternatief?  

“Er zijn zorgen: het is slecht voor het milieu, het veroorzaakt overlast voor mens en dier, en het gevaar dat de brand oncontroleerbaar is, is zeker niet ondenkbeeldig. Een vergelijkbare discussie bestaat rond de nieuwjaarsvuren in Scheveningen.

Een alternatief zou een lichtshow kunnen zijn, maar dat vraagt specifieke expertise, flinke financiële middelen – omdat het duurder is dan een traditioneel vuur  – en de bereidheid van de lokale gemeenschap om zich te laten aanspreken.”