Bangladesh wordt zwaar getroffen door de gevolgen van de klimaatcrisis. Overstromingen en rivieren die wegen onbegaanbaar maken, isoleren gemeenschappen. Essentiële voorzieningen als onderwijs en medische zorg worden haast onbereikbaar. Stichting MIVA investeert in middelen en hulpverleners om deze problemen aan te pakken.

De situatie in Bangladesh toont de impact van klimaatverandering op schrijnende wijze. Door de stijgende zeespiegel en extreme weersomstandigheden, zoals hevige regenval en tsunami’s, ontstaan tijdelijke eilanden die steeds kleiner worden of volledig verdwijnen. Deze ‘chars’ zijn vaak nauwelijks bereikbaar.

“Voor de mensen die daar wonen, betekent dit dat zij vaak compleet afgesneden worden van essentiële voorzieningen”, vertelt Katya van Liebergen, accountmanager bij MIVA. “Wegen veranderen in rivieren en leefgebieden worden steeds verder opgeslokt, waardoor het voor kinderen onmogelijk wordt om naar school te gaan. Ook de toegang tot medische zorg wordt hierdoor enorm bemoeilijkt.”

Gedwongen tot keuzes

Een schrijnend voorbeeld hiervan is de situatie van zwangere vrouwen. Thuis bevallen kan grote risico’s met zich meebrengen. “Maar om naar een ziekenhuis te gaan, moeten hoogzwangere vrouwen soms ineens rivieren oversteken. En daar begint het probleem: niemand heeft een boot. Dit soort situaties was vroeger zeldzaam, maar komt nu steeds vaker voor. Die onvoorspelbaarheid maakt dat mensen er niet op zijn voorbereid.”

De problemen treffen niet alleen de bewoners, maar ook artsen en hulpverleners die grote afstanden moeten overbruggen om afgelegen en vaak kleine gemeenschappen te bereiken. Van Liebergen: “Dit dwingt hen tot moeilijke keuzes. Wie heeft er de meest dringende hulp nodig en wie moet helaas wachten?

Voor mensen in moeilijk te bereiken gebieden, waar zorg al nauwelijks beschikbaar is, betekent dit dat ze vaak niet de prioriteit krijgen. Ze worden dubbel getroffen: enerzijds door hun afgelegen locatie en anderzijds door andere factoren zoals armoede of ziekte.”

Ambulanceboot

Kwetsbare groepen, zoals ouderen, zwangere vrouwen en kinderen – vooral kinderen met een beperking of andere medische behoeften – hebben vaak structurele zorg nodig. Het vinden van manieren om deze groepen op de eilanden te bereiken is dan ook van groot belang.

MIVA heeft een ambulanceboot gefaciliteerd. De eilanden zijn vaak moeilijk bereikbaar, omdat er zeer beperkte en vaak tijdelijke openbare bootdiensten zijn. Op de eilanden zelf zijn er geen geasfalteerde wegen en modder door de regen maakt het vervoer van patiënten vrijwel onmogelijk.

Betrokkenheid in Nederland

“De MIVA-boot biedt een van de weinige mogelijkheden om mensen te bereiken. Het is belangrijk dat de boot ook goed uitgerust is, met motoren die snel genoeg zijn om de hulpverleners en patiënten te vervoeren”, vertelt Van Liebergen.

De motoren moeten de smalle straatjes en gebrekkige infrastructuur kunnen trotseren. Auto’s kunnen niet op de eilanden. “Gelukkig voelen veel mensen in Nederland zich betrokken bij ons werk. Zonder hun steun zouden wij niet in staat zijn om deze hulp te bieden in Bangladesh.”

Levenslijn voor bewoners

Hulpverlener Billal, een veldwerker op het eiland Char Harirampur, brengt met zijn boot jonge en oude mensen naar het vasteland die anders geen toegang tot zorg of onderwijs hebben. “Billal gaat het veld in om zorgbehoevende mensen in afgelegen gebieden op te sporen”, vertelt Van Liebergen.

“Hij is met de MIVA-boot een levenslijn voor alle eilandbewoners. Zo hielp hij een jonge vrouw, genaamd Rima, die dankzij de boot van Billal veilig naar het ziekenhuis kon worden gebracht om haar kindje ter wereld te brengen. Haar toestand was kritiek. Zonder boot had het anders af kunnen lopen voor moeder en kind.”

Een ander voorbeeld is Aziz (65), een man met hartproblemen die met de boot naar een ziekenhuis dertig kilometer verderop werd gebracht voor acute medische hulp. Zonder vervoer had hij het niet overleefd. Maar de boot maakt ook onderwijs toegankelijk voor jongeren zoals Suriya (14). “Dankzij de boot kan zij veilig naar school, acht kilometer verderop op het vasteland”, zegt Van Liebergen.

Bewuste lokale aanpak

Bij het verslaan van deze persoonlijke verhalen koos MIVA bewust voor een lokale aanpak. “Voor deze verhalen en beelden hebben we ervoor gekozen om een lokaal team in te schakelen”, legt Van Liebergen uit. “Waarom? Mede omdat we proberen, zo goed als mogelijk, lokale mensen in een vaak gevoelige situatie op een respectvolle en authentieke manier in beeld brengen, met oog voor hun waardigheid en kracht.”

Door met lokale mensen te werken, hoopt MIVA onbedoelde uitbuiting van de precaire situatie van veel van de eilandbewoners te voorkomen. “We letten zorgvuldig op dat we in alle aspecten van onze stichting en bedrijfsvoering de kosten laag houden en dat we de lokale gemeenschappen steunen, zonder dat we onterecht de focus leggen op onze eigen rol als Westerse hulpverleners.”

Extreme ongelijkheid

Bangladesh behoort tot de armste landen ter wereld, waar extreme ongelijkheid tussen arm en rijk de levens van miljoenen bepaalt. “Veel van de gemeenschappen overleven als dagloners, vissers of kleine handelaren en worden gedwongen te wonen aan de randen van de samenleving, zoals op de onstabiele chars”, zegt Van Liebergen.

“Ze komen daar terecht omdat ze geen andere keuze hebben: landconflicten, armoede en natuurrampen drijven hen uit steden en stabielere dorpen. Ze proberen te overleven met kleinschalige landbouw, maar hun inkomen is zo laag dat ze nauwelijks in hun basisbehoeften kunnen voorzien. De levensomstandigheden zijn extreem fragiel, en hun toekomst is onzeker.”

Ambulance slokt inkomen op

De toegang tot medische hulp is voor velen in Bangladesh onbereikbaar. Zelfs in overheidsziekenhuizen moeten mensen betalen voor een ambulance. De kosten beginnen grofweg bij 600 Bengalese taka en kunnen oplopen tot 2500 taka in een privéziekenhuis. “Voor veel mensen is dit absoluut onbetaalbaar, aangezien een groot deel van de bevolking op de char moet rondkomen van slechts enkele honderden taka per maand”, vertelt Van Liebergen.

“Als je een ambulance nodig hebt, kan dit een groot deel van je inkomen opslokken, terwijl je daarnaast ook nog moet zorgen voor een dak boven je hoofd, voedsel en schoolgeld voor je kinderen. Een verzekeringssysteem zoals wij dat kennen, is voor deze mensen ondenkbaar.”

‘Zelfredzaamheid bevorderen’

Stichtingen zoals MIVA vervullen een onmisbare rol door donateursgiften lokaal te investeren in praktische hulpmiddelen en ondersteuning van veldwerkers. Tegelijkertijd staan zij voor de uitdaging om met beperkte middelen een zo groot mogelijke impact te maken.

Dit vraagt om een doordachte aanpak, waarbij chauffeurs, schippers en hulpverleners efficiënt worden ingezet om juist de meest geïsoleerde gemeenschappen te bereiken. Helaas moet er soms toch nee gezegd worden tegen hulpverleners die in de startblokken staan om anderen te helpen, simpelweg omdat er te weinig geld is.

“MIVA helpt mensen die het als hun missie zien anderen te helpen”, zegt Van Liebergen. “We proberen de zelfredzaamheid van lokale gemeenschappen te bevorderen door ze te ondersteunen met middelen zoals boten en motoren, en daarmee ziekenhuizen en scholen bereikbaar te maken.”