Het aantal Nederlandse katholieken is tussen 2019 en 2023 met twee procent (67.000 katholieken per jaar) gedaald. De ontkerkelijking is ook terug te zien in het kerkbezoek, dat dit jaar weliswaar iets toenam, maar vergeleken met 2019 met negen procent per jaar daalde.

Dat komt naar voren uit de meest recente cijfers die religie- en expertisecentrum Kaski dinsdag publiceerde. De cijfers geven een beeld over 2023, met uitzondering van het kerkbezoek, dat gebaseerd is op tellingen in parochies van afgelopen maart.

Gehele linie

Over de gehele linie zet de ontkerkelijking door, blijkt uit het rapport. Naast de daling van het aantal katholieken en het aantal kerkgangers, zijn ook het aantal vieringen en diensten afgenomen. Tussen 2019 en 2024 was dit met circa zes procent per jaar.

In het voorjaar van 2024 bezochten ongeveer 94.000 katholieken in het weekend een kerkelijke viering. In maart 2019 was dit aantal een stuk hoger (153.800), wat neerkomt op een afname van negen procent per jaar. Kerkgangers vormden dit voorjaar ongeveer 2,5 procent van alle Nederlandse katholieken.

Lichte stijging

In het rapport vallen een aantal zaken op. Zo ligt het aantal kerkgangers dit jaar hoger dan vorig jaar. In maart 2024 bezochten 94.100 gelovigen een kerk, terwijl dat aantal in 2023 in 91.900 bedroeg.

De lichte stijging is opmerkelijk, maar is geen reden tot enthousiasme, zegt religiewetenschapper Joris Kregting. “Als je het aantal kerkgangers in 2024 vergelijkt met 2019, zie je toch een daling van ruim negen procent per jaar. Dat moet je niet uit het oog verliezen. De tendens op de lange termijn is helaas niet positief.”

Gemiddelde leeftijd

Daarnaast is de gemiddelde leeftijd van mensen die een kerk bezoeken ook een belangrijke factor, zegt Kregting. “Het kan haast niet anders dat het aantal kerkgangers dus blijft afnemen.”

De lichte stijging van het kerkbezoek kan volgens Kregting mogelijk het gevolg zijn van een korte heropleving. “Sommige parochies zijn gestopt met een livestream, waarmee ze in coronatijd mee waren begonnen. Zijn er daardoor mensen toch weer teruggekeerd naar de fysieke vieringen? Het kan een indicatie zijn, maar ik heb er geen harde cijfers van.”

Schommelingen

Wat verder opvalt is dat de cijfers van de afgelopen jaren erg schommelen. Dat is voornamelijk te zien bij de sacramenten (uitvaarten, Communies, doopsels, vormsels en huwelijken). “Dat heeft duidelijk te maken met corona”, aldus Kregting.

“In 2020 zakte de kerkelijke participatie in. Er waren toen een tijd lang geen vieringen. Sacramenten werden uitgesteld en later ingehaald. Hierdoor vielen de aantallen voor 2022 in vergelijking tot 2020 en 2021 hoog uit, en de aantallen voor 2023 in vergelijking tot 2022 juist weer laag.”

Sacramenten

Ondanks deze schommelingen was er tussen 2019 en 2023 sprake van een daling van het aantal sacramenten. Zo nam het aantal kinderdoopsels tussen 2019 en 2023 met ongeveer acht procent per jaar af.

In dezelfde periode daalde zowel het aantal eerste Communies als vormsels jaarlijks met ongeveer dertien procent per jaar. Daarnaast doen lang niet alle kinderen die in het begin van hun leven zijn gedoopt later hun Communie of vormsel, blijkt uit het rapport.

Meer Eucharistievieringen

Tussen 2019 en 2023 daalde het aantal kerkelijke huwelijken met ongeveer tien procent per jaar. Kerkelijke uitvaarten namen in dezelfde periode jaarlijks met zo’n zes procent af.

Tussen alle negatieve cijfers zijn wel enkele positieve noten. Zo nam het aandeel eucharistievieringen vanaf 2019 licht toe. Datzelfde geldt voor het aandeel zondagse vieringen, dat in de afgelopen jaren ook licht steeg.