Kerken moeten een actieve rol spelen bij de aanpak van eenzaamheid, blijkt uit een woensdag gepresenteerd onderzoek van Actie Kerkbalans. Daarnaast verwachten kerkgangers dat kerken zich bekommeren om maatschappelijke vraagstukken als vluchtelingenopvang en armoede. Als het gaat om stikstof of corona vinden kerkgangers juist dat andere organisaties zich daarmee bezig moeten houden.
Het onderzoek van Actie Kerkbalans is gehouden onder ruim vierduizend leden van de katholieke, protestantse en oudkatholieke Kerken en de evangelische broedergemeente. Bijna negentig procent van de kerkgangers ziet het als een belangrijke taak voor plaatselijke kerken om in actie te komen als het gaat om eenzaamheid.
Daarnaast verwachten kerkleden dat hun kerk een actieve rol speelt in de vluchtelingenopvang en de energie- of armoedecrisis. Hiermee lijken kerkleden aan te geven dat hun geloofsgemeenschappen zich vooral bezig moeten houden met vraagstukken die een directe impact hebben op het dagelijks leven.
Maar de soort crisis is hierbij wel een bepalende factor, blijkt uit het onderzoek. Bij andere maatschappelijke crises verwachten kerkleden juist een zeer beperkte rol van hun kerk. Zo is slechts dertien procent van de kerkgangers van mening dat de kerk een actieve rol moet spelen bij de coronacrisis. Bij de stikstofcrisis is dat met vijf procent nog minder.
Veel kerken zijn volop bezig met maatschappelijke kwesties, vindt een grote meerderheid van de respondenten. Negen op de tien kerkleden weten dat hun kerk een rol speelt bij verschillende sociale vraagstukken. Driekwart van de respondenten verwacht dit ook van hun kerkgemeenschap.
Voor de Rotterdamse bisschop Hans van den Hende maakt het onderzoek duidelijk dat dat de kerk verbonden wordt met crisismomenten. “De Kerk kan in crisismomenten ook een rol vervullen die voor veel mensen belangrijk is”, benadrukte de voorzitter van de Nederlandse bisschoppenconferentie op woensdag. Hij reageerde tijdens een persconferentie in Den Haag op de resultaten, evenals met dominee Julia van Rijn van de PKN.
Volgens Van den Hende toont het onderzoek aan dat mensen in tijden van crisis “juist van de Kerk een fundament verwachten waar ze kunnen meewerken en waar duidelijk sprake is van opbouw in tijd van chaos. Niet alleen opbouwen van gemeenschappen als zodanig, maar ook van mensen die gekwetst zijn of in de marge de nodige moeilijkheden te verduren hebben.”
De bisschop noemde concrete voorbeelden van diaconale activiteiten binnen zijn bisdom, zoals het werk van de zusters van Moeder Theresa in Rotterdam, “die vaak bezocht worden door mensen in nood”. Van den Hende prees ook het werk van de Blauwe Zusters in Den Haag, die winkels weten te vinden die bereid zijn etenswaren of spullen te leveren aan mensen die in moeilijkheden verkeren.
De bisschop noemde ook kloosters die vluchtelingen opnemen, en gaf daarmee nog een voorbeeld waarmee “de liefde van God op bijna onzichtbare wijze zijn weg vindt in concrete daden”
Uit het onderzoek blijkt verder dat de kerk op familie en vrienden na, de eerste plaats is waar kerkgangers aankloppen voor steun. Dat geldt vooral voor kerkgangers die regelmatig naar de kerk gaan. Zo’n 62 procent van de respondenten zoekt de kerk op in tijden van crisis, naast familie (81 procent) en vrienden (65 procent).
Als het gaat om geefgedrag blijft een grote meerderheid van kerkleden hun kerk ook in crisistijd financieel steunen. 21 procent van de respondenten is zelfs bereid om meer te geven. Ook de meeste kerkleden die niet meer naar de kerk gaan geven aan de kerk te blijven steunen. Een kwart van deze groep geeft aan dat ze hun kerk inmiddels niet financieel meer steunen.
Opvallenderwijs is een kwart van de respondenten die niet lid is van een kerk, toch bereid om een kerkgenootschap in de buurt financieel te steunen.
Volgens Marlijn van der Sar van onderzoeksbureau Citisens geven mensen vaker wanneer ze naar de kerk gaan.“Mensen die minder geven doen dit niet uit onwil”, lichtte Van der Sar woensdag toe, maar hebben ook te maken met de stijgende prijzen. “Ze geven wat ze kunnen, dat blijkt uit de open antwoorden.”
Kerkleden zijn volgens Van de Sar bereid om hun kerk financieel te ondersteunen omdat ze beseffen dat de kerk kosten maakt, of omdat zij zich betrokken voelen bij de kerk.
Als het gaat om kerkelijke betrokkenheid constateert Van der Sar een verschil tussen katholieke en protestantse kerkgangers. “Katholieken zien het samen vieren van de sacramenten als de belangrijkste reden om betrokken te zijn bij de kerk, terwijl protestanten het samenkomen zien als een mogelijkheid om God centraal te stellen, en persoonlijk te groeien en bezinnen.”
Er werd ook gevraagd hoe vaak de respondenten een kerkelijke viering bezochten. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat protestanten gemiddeld vaker de kerk bezoeken dan katholieken.
Toch kampen de twee grootste kerkgenootschappenin Nederland, de katholieke Kerk en de protestantse PKN, vergeleken met 2021 met een krimp van het aantal wekelijkse kerkgangers.
In 2021 gaf 35 procent van de protestanten en 18 procent van de ondervraagde katholieken aan een keer per week of vaker naar een viering of dienst te gaan. In 2022 was dit bij de protestanten gedaald naar 26 procent, en bij katholieken naar 14 procent.
Het onderzoek over de rol van kerken in crisistijd is is namens Actie Kerkbalans uitgevoerd door onderzoeksbureau Citisens. Leden en bezoekers van ruim 2000 rooms-katholieke, protestantse, oud-katholieke en evangelische kerkgemeenschappen is gevraagd een vragenlijst in te vullen. Aan het onderzoek deden bijna evenveel katholieken als protestanten mee.
Actie Kerkbalans is een jaarlijks terugkerende actie waarbij kerkgenootschappen hun leden vragen om een financiële bijdrage. In katholieke parochies is de actie goed voor ruwweg een derde tot de helft van de totaalinkomsten van de geloofsgemeenschap, volgens cijfers van de Nederlandse bisschoppenconferentie.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
