Bisschop Jan Hendriks wijdde donderdag tijdens een plechtige vesperviering een icoon in het Redemptoris Mater-seminarie van Nieuwe Niedorp. Het kunstwerk is geschilderd volgens de canon van de Oosters-orthodoxe Kerk, maar bevat ook enkele vernieuwingen om “een dialoog met de moderne mens mogelijk te maken”.
Door de wijding van de icoon, wordt deze geschikt voor kerkelijk gebruik. Kunstenaar Tomas Rico Martinez (34) presenteerde donderdag de icoon die hij samen met Loreto Sales Triguero (34) in de afgelopen maanden schilderde voor het seminarie Redemptoris Mater in het bisdom Haarlem-Amsterdam.
Het Spaanse echtpaar maakt deel uit van een team van kunstenaars die gevormd zijn door Kiko Argüello, initiator van de Neocatechumenale Weg. Ze voeren over de hele wereld op aanvraag kunstprojecten uit in kerken en andere religieuze gebouwen. Het echtpaar is sinds 2016 als missiegezin actief in Nederland in het bisdom Haarlem-Amsterdam. Daarnaast maakt het duo regelmatig illustraties voor Katholiek Nieuwsblad.
Het kunstwerk is geen project op zich, zei Rico tijdens de presentatie van de icoon. Soortgelijke muurschilderingen zijn ook in verschillende kathedralen te bewonderen, zoals in die van Madrid. Meer recent werd er een onthuld in de nieuwe kathedraal van de Arabische golfstaat Bahrein. Die kerk kwam in 2021 tot stand en werd eind 2022 door paus Franciscus bezocht.
Het kerkgebouw is ontworpen is door een groep architecten en kunstenaars van de Neocatechumenale Weg volgens de “nieuwe esthetica” die Argüello ontwikkelde: een moderne bouwstijl die in de afgelopen decennia vaste vorm kreeg in kerken, parochiecentra en seminaries in verschillende landen.
Argüello baseert zich op de canon van de Byzantijnse iconografie, legde Rico uit. “Hij volgt deze canon, die zeer specifiek is. Daarom is deze icoon herkenbaar, en lijkt ze op iconen die eeuwen geleden zijn geschilderd. Argüello heeft een vernieuwing geïntroduceerd om een dialoog met de moderne mens van tegenwoordig mogelijk te maken.”
Die vernieuwing bestaat onder meer uit het moderniseren van de schildertechniek, maar brengt ook enkele wijzigingen in details van gezichten of kledingstukken in de iconen. Daarbij zijn bepaalde invloeden van moderne kunstenaars als het kubisme van Pablo Picasso en de stijl van Wassily Kandinsky geïntroduceerd.
Dat maakt het werk volgens Rico “een dienst”, waarbij “de wonderdaden die God doet in ons leven” zichtbaar zijn. De icoon, die het moment afbeeld waarop Jezus aan de apostel Thomas verschijnt, heeft een middelpunt: de wond in Christus’ zijde die wordt aangeraakt door de ongelovige Thomas.
“Het gaat hier om een ontmoeting”, aldus Rico. “God verschijnt in ons leven en nodigt Thomas en ons uit om de uit de dood verrezen Christus aan te raken. De icoon is een instrument dat ons kan helpen, als een raam waardoor wij het mysterie kunnen zien – en het mysterie ons kan zien.”
Dergelijke kunstwerken hebben dan ook een omgekeerd perspectief. “Wij zijn het centrum. Het perspectief ligt niet in de muurschildering, maar tussen ons. Daarom is het geen passief beeld, maar een echte ontmoeting.”
Bisschop Jan Hendriks borduurde hierop verder in zijn preek tijdens de vesperviering. “Wij kunnen net als Thomas de wonden van het Lichaam van Christus dat de Kerk is, aanraken. Alles wat de Kerk verwondt aan kwaad, zonde, kleinheid, onmacht, in het groot en in het klein, in onze eigen relaties als lid van dat lichaam en in en door het handelen van andere leden van dat lichaam.”
De bisschop van Haarlem-Amsterdam zei dat ieder mens wonden heeft die voor verdriet zorgen. “Maar tegelijk mogen en moeten we beseffen dat de Heer verrezen is en Hij dat alles eigenlijk al heeft overwonnen. Dat kwaad spreekt niet het laatste woord.”
Rector Luc Georges benadrukte tijdens een korte inleiding dat de Kerk behoefte heeft aan schoonheid, die vorm kan worden gegeven door een nieuwe esthetica. “De schoonheid spreekt over de liefde van God.”
Die liefde kan volgens Georges niet alleen door middel van iconen, maar ook door liederen en architectuur zichtbaar worden. Hij haalde hier de woorden aan van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski (1821-1881) die zei: “De Schoonheid zal de wereld redden.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
