Tachtig jaar geleden werd de Bossche kapelaan en verzetsstrijder Harry Koopmans door de bezetter doodgeschoten. Daarom staan de stad en de Sint-Janskathedraal dit weekend stil bij zijn geschiedenis.   

Dit weekend zal er uitgebreid aandacht zijn voor kapelaan Harry Koopmans, die op 9 augustus 1944 door de Duitse Sicherheitsdienst vermoord werd. Met onder meer klokgelui, een Mis ter nagedachtenis en de onthulling van een plaquette met zijn naam wordt uitgebreid stilgestaan bij de priester.

‘Kunnen, mogen en moeten helpen’

De vieringen en de inzegening van de plaquette zullen plaatsvinden in de Sint-Janskathedraal in ’s-Hertogenbosch. Volgens Rien van der Zanden, diaken en hoofdkoster, was hij een voorbeeld van medemenselijkheid. “Kapelaan Koopmans is gefusilleerd omdat hij onderduikers hielp te ontsnappen aan onderdrukking en de dood. Wat hij ons leert is dat wij anderen, zo veel als dat in onze macht ligt, kunnen, mogen en misschien zelfs moeten helpen.”

“We kunnen leren van het verleden”, vervolgt Van der Zanden. “Het is belangrijk om voorbeelden te laten zien van hoe het ook kan. Zeker in deze tijd, waarin er toch veel agressie is, willen we een ander geluid laten klinken, een geluid van barmhartigheid en medemenselijkheid.”

In de rug geschoten

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Koopmans actief in het verzet. Hij bood hulp aan Joden en onderduikers en zorgde voor vervalste persoonsbewijzen, distributiebonnen en geld. Ook liet hij mensen onderduiken op zijn pastorie.

Op 8 augustus werd de 23-jarige collaborateur Piet van Bussel, bijgenaamd De Kin, in Den Bosch doodgeschoten. De Duitse bezetter ging daarop over op vergeldingsacties. Ook kapelaan Koopmans, van wie de Sicherheitsdienst al vermoedde dat hij bij het verzet betrokken was, werd opgezocht in de pastorie waar hij woonde.

Kapelaan Koopmans werd ondervraagd en zijn papieren werden uitgepluisd. Toen hij probeerde te vluchten, werd hij op het plein voor de pastorie in zijn rug geschoten. Hij overleed ter plekke.

Nooit teruggevonden

Koopmans’ lichaam werd overgebracht naar het mortuarium van het ziekenhuis. De toenmalige bisschop, Willem Mutsaerts, deed zijn best om toestemming te krijgen om het lichaam een waardige begrafenis te geven, maar zijn pogingen liepen op niets uit.

Het lichaam van kapelaan Koopmans werd op 11 augustus naar Kamp Vught gebracht en is daar waarschijnlijk gecremeerd. De plaats van zijn graf is nooit teruggevonden. Ook van zijn bezittingen is niets meer over, want al zijn eigendommen werden door de bezetter in beslag genomen – behalve één voorwerp.

Klok, bloemen en plaquette

Dat is de miskelk van kapelaan Koopmans, die destijds werd bewaakt in de kluis van de (inmiddels gesloopte) Sint-Antoniuskelk. Die miskelk speelt ook een bijzondere rol bij de herdenkingen van dit weekend. Op vrijdag en op zondag wordt er een viering ter nagedachtenis van de kapelaan gehouden, waarbij deze kelk gebruikt wordt.

Verder luidt op vrijdag tien minuten lang de grootste klok van de kathedraal en worden er bloemen gelegd bij het monument op het Kapelaan Koopmansplein, dat na de oorlog naar hem vernoemd werd.

Op zondag wordt na de Mis een gedachtenisplaquette ingezegend in de gedachteniskapel van de Sint-Jan. De bronzen plaquette is gemaakt door kunstenaar Jean Bremers, die met zijn in 2020 overleden vrouw Marianne onder meer ook een beeld van paus Johannes Paulus II voor de kathedraal heeft gemaakt. Een anonieme schenker heeft de plaquette mogelijk gemaakt.

Zie de site van de kathedraal voor meer info.