Aan de eeuwenoude traditie van het den-halen in de Zuid-Limburgse dorpen Noorbeek, Mheer, Banholt en Slenaken komt als het aan Staatsbosbeheer ligt een einde. Het jaarlijks kappen van een fijnspar en het verplaatsen ervan naar het dorp zou te veel schade veroorzaken. “Schandalig”, vindt pastoor Paul Tervoort.
“Het hele dorp draait op traditie. Maar sorry dat ik het zeg, het lijkt alsof deze Hollanders helemaal niets van traditie begrijpen”, reageert Paul Tervoort (67). Hij is pastoor van de Sint-Brigidaparochie, die Banholt, Noorbeek en Reijmerstok omvat.
De traditie in Noorbeek gaat terug tot de zeventiende eeuw. Destijds heerste er een veeziekte en werd de heilige Brigida (patroonheilige van de veeteelt) aangeroepen. Hierbij deden de boeren de belofte om ieder jaar ter ere van de heilige een boom op te zetten als de ziekte zou verdwijnen.
“Je ziet dat bomen vaak gebruikt worden ter verering van heiligen. Een boom wijst ook recht naar de hemel”, legt de pastoor uit. Hij geeft hierbij het voorbeeld van de Beierse traditie om op 1 mei een meiboom ter ere van Maria op te zetten.
In de Zuid-Limburgse dorpen wordt jaarlijks op wisselende zaterdagen een fijnspar gekapt door de ‘jonkheid’, de ongehuwde mannen uit de dorpen.
Met dertig uitgedoste paarden en met regelmatig een slok bier, wordt de boom aan het einde van de dag feestelijk binnengehaald. Voor middernacht moet de boom staan op de plaats waar die vervolgens een jaar zal verblijven.
De naaldbomen – vaak zo’n zeventig jaar oud en zo’n dertig meter hoog – staan in een groot bos, dicht in de buurt van de dorpen, tussen veel loofbomen.
Staatsbosbeheer wil van de naaldbomen af, omdat die geen inheemse soorten zijn. In plaats van naaldhout, zet Staatsbosbeheer in op inlands loofhout. Naaldbomen worden niet meer aangeplant.
“Uiteindelijk komt er een moment dat er geen naaldbomen meer zijn”, zegt de pastoor, “maar voorlopig zijn er meer dan voldoende.”
Voorafgaand aan de dag wijst Staatsbosbeheer samen met de jonkheid de boom aan die gekapt mag worden, en een reserveboom, voor het geval de eerste boom verkeerd omvalt en kapot gaat.
“Voor de boom wordt betaald, en als er twee bomen nodig zijn, wordt er voor beide bomen betaald”, merkt Tervoort op.
Staatsbosbeheer eist dat de bomen worden omgezaagd, maar de traditie bij de jonkheid is dat de boom met een bijl gekapt wordt. “Dat is gevaarlijker, maar er zijn bij de jonkheid nog nooit ongelukken voorgevallen”, aldus de pastoor.
In een brief die Staatsbosbeheer op 18 maart aan de jonkheid stuurde, verwijt Staatsbosbeheer hen dat ze de afspraken niet naleefden. Dit zou tot “flinke schade voor de natuur” hebben geleid. Ook zouden er meer bomen worden gekapt dan vooraf was afgesproken.
De pastoor herkent de aantijgingen van Staatsbosbeheer helemaal niet. “Natuurlijk valt een boom weleens wat verkeerd, of worden er wat kleine struikjes platgetrapt. Maar de natuur herstelt snel. De storm die we laatst hadden heeft meer schade aangericht dan honderd jaar jonkheid.”
Tervoort is verbaasd over het feit dat Staatsbosbeheer geen boom meer wil leveren. “Als er dingen misgaan, zou het logisch zijn dat ze de jonkheid eerst waarschuwden, voordat ze een besluit nemen. Maar dat hebben ze niet gedaan.”
De jonkheid hoopt binnenkort met Staatsbosbeheer in gesprek te gaan.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
