Van ‘Leerlingen moeten de Bijbel weer kennen’ via ‘Na zes jaar mogen ze toch weten wat Pinksteren betekent’ tot ‘Het katholiek onderwijs wil zijn fort versterken’: de Vlaamse kranten staan bol van het nieuwe leerplan rooms-katholieke godsdienst voor het secundair onderwijs, dat maandag werd gelanceerd.

Het leerplan was twintig jaar oud en dus aan een actualisatie toe. De Vlaamse bisschoppen hadden daartoe in 2016 de aanzet gegeven en het nieuwe leerplan dat ze vorige maand goedkeurden, werd maandag in Leuven gelanceerd. Het werd in boekvorm uitgegeven bij Halewijn-Licap, maar staat ook online en er werd een ‘Gids voor de leerkracht rooms-katholieke godsdienst’ aan toegevoegd.

1 september van kracht

Het geactualiseerde leerplan is vanaf 1 september van kracht in alle klassen van het Vlaamse secundair onderwijs. Het geldt voor de twee uur ‘godsdienst’ die alle leerlingen in het katholieke net volgen en ook voor de twee uur ‘rooms-katholieke godsdienst’ voor leerlingen in gemeenschapsscholen van wie de ouders daarvoor kiezen.

“Onze begeleidende inspecteurs zullen jullie twee jaar lang vooral begeleiden, veeleer dan te inspecteren”, beloofde Jürgen Mettepenningen de tientallen leerkrachten die voor een studiedag in Leuven samengekomen waren.

Mettepenningen is onderwijsvicaris van de aartsbisschop van Mechelen-Brussel en moderator van de ‘Erkende Instantie’, waarin de Vlaamse onderwijsvicarissen samen instaan voor het leerplan, de inspectie-begeleiding, de voorwaarden om leerkrachten (rooms-katholieke) godsdienst aan het werk te zetten, enzovoort.

Religieuze geletterdheid

“Deze eigentijdse ondersteuning van de levensbeschouwelijke groei van jongeren drong zich op, onder meer om vier redenen”, aldus Mettepenningen. De ‘interlevensbeschouwelijke competenties’ moesten in het leerplan geïntegreerd worden en het leerplan moest ‘dialoogschool-minded’ gemaakt worden. “Bovendien moet het beter aansluiten bij de digitale wereld waarin we intussen leven.”

Vooral de vierde reden heeft echter de aandacht naar zich toegezogen: “De godsdienstleerkracht moet uitdrukkelijk dan tevoren de ‘religieuze geletterdheid’ van zijn of haar leerlingen versterken.” Die ‘religieuze geletterdheid’ schiet er in het ‘dialogale’ klasgebeuren – lees: meer ‘praat-uur’ dan ‘les-uur’ – vaak bij in, terwijl de leerlingen ook van thuis uit vaak niet de minste bagage ter zake meer meebrengen. Genre: “Die Jezus, was die niet opgehangen of zo?”

Niemands meester, niemands knecht

“Dit is geen re-evangelisatie,” zei onder meer de Leuvense oud-rector Rik Torfs uitdrukkelijk. “Maar in een wereld waarin levensbeschouwelijke en religieuze kennis relatief snel afneemt, is geletterdheid sowieso beter dan ongeletterdheid. Meer kennis maakt de leerlingen ook weerbaarder tegen simplismen en dualistisch denken.”

Torfs nam niet toevallig de woorden ‘lef in de godsdienstles’ in de mond. In Vlaanderen pleit onder meer moraalfilosoof Patrick Loobuyck (van de universiteiten van Antwerpen en Gent) al jaren voor een verplicht vak LEF (‘Levensbeschouwing, ethiek en filosofie’) in alle klassen van alle netten, als antwoord op de groeiende levensbeschouwelijke ongeletterdheid.

Terug naar vroeger?

Mgr. Johan Bonny, onder de Vlaamse bisschoppen verantwoordelijk voor onderwijs, is het met Loobuycks oproep voor meer levensbeschouwelijke dialoog eens, maar “je moet eerst jezelf kennen om in dialoog te kunnen gaan. Onze leerkrachten geven het vak vanuit een ‘binnenperspectief’; het zal door een ‘ambtenaar’ nooit beter gegeven worden”.

Gaan jullie terug naar vroeger, vroeg een journaliste de onderwijsbisschop – versta: moeten leerlingen weer bekeerd worden? “Nee, wij zijn ‘niemands meester’, maar ook ‘niemands knecht’”, aldus de bisschop van Antwerpen. “Als ooit iemand deze houding heeft voorgeleefd, dan is het trouwens wel Jezus van Nazareth!”