Er is opnieuw ophef over het beeld van de zalige Peerke Donders (1809-1887) in het Wilheminapark in Tilburg. Het beeld uit de jaren dertig zou racistisch zijn. De Stichting Petrus Donders Tilburg wijst dat verwijt van de hand.
Kenneth Cuvalay, voorzitter van het Ubuntu Connected Front (UCF), sprak zich maandag in een open brief op Tilburgers.nl uit over het beeld. “De wortel van racisme ligt in dit eurocentrisch, wit superieur denken”, vindt hij.
Peerke Donders werkte in de negentiende eeuw als katholieke missionaris in Suriname. Het beeld toont hem terwijl hij een melaatse zegent die knielend naar hem opkijkt.
“Je ziet wat je ziet: het is een christelijk missionaris die een melaatse zegent die uit de gemeenschap werden verstoten”, zegt Hein van Oorschot, voorzitter van de stichting Petrus Donders Tilburg. “Mensen begrijpen de traditie niet of kennen het gebaar van een zegening niet meer.”
Volgens Cuvalay daarentegen gaan “kerstening en missionering hand in hand met machtspolitiek en eigenbelang, christelijkheid met witte dominantie en superioriteit. Donders vernietigde in Suriname materieel en immaterieel erfgoed van de Marron-gemeenschappen en inheemse stammen, óns erfgoed”.
Onlangs bracht de stichting een citaat van Donders uit 1846 aan over de volle breedte van het Peerke Donders Paviljoen. In de brief spreekt de missionaris zich uit tegen de slechte behandeling van de slaven:
“O, had men hier zooveel zorg voor het behoud en welzijn der slaven, als men in Europa voor de lastdieren heeft, dan zou het er beter uitzien. Wee! Wee!, Suriname in de grooten Oordeelsdag!! Wee! Wee! Ja, duizendmaal wee den Europeanen, den eigenaren van plantageslaven, den administrateuren, den directeuren en blank-officieren, die allen over de slaven heerschen!! Ongelukkig zij, die zich met het zweet en bloed verrijken van die arme slaven, die geen verdedigers vinden dan God!”
De stichting stuurde ook een brief naar de gemeente waarin zij haar standpunt in de discussie kenbaar maakt.
“Pas in 1863 werd de slavernij in Nederland afgeschaft”, merkt de stichting daarin op. “Peerke Donders was geen strijder tegen slavernij, hetgeen vrijwel onmogelijk was, maar het citaat geeft wel aan hoe hij er over dacht en hij was ook niet bevreesd zijn grote afschuw uit te spreken.”
Wat het beeld betreft, wijst Van Oorschot op de tijd waarin het gemaakt werd: “Dit triomfbeeld van de katholieke missie is neergezet in de jaren dertig, en heeft de stijl van een bijna een eeuw geleden. Zo is het met wel meer historische beelden. Het beeld kun je verplaatsen of wegdoen, maar ik zou dat een rare manoeuvre vinden. Het is een rijksmonument waar nu kunstmatig het koloniale verleden bij wordt betrokken. Peerke heeft daaraan part noch deel.”
Volgens van Oorschot was Donders een bescheiden man die zichzelf niet op de voorgrond zou plaatsen. “Hij was de goedheid in persoon. Het enige beeld uit de Surinaamse tijd in Tilburg is dat van Peerke. In zijn tijd was hij iemand die z’n best deed voor die mensen. De meesten die ophef maken over het standbeeld, vinden ook dat je je geloof niet mag uitdragen.”
Er is volgens de stichting wel meer duiding nodig over het standbeeld. De discussie over het beeld bestaat al langer en daarom vroeg de stichting de gemeente Tilburg jaren geleden al om een informatiebord bij het beeld. Ondanks verschillende aanvragen staat dit bord er nog steeds niet. “Dit is zeer teleurstellend en schept een kloof in de samenleving”, aldus de stichting in haar brief.
“De gemeente is hier in gebreke gebleven, daardoor zijn de loopgraven als het ware verdiept”, benadrukt Van Oorschot. “De gemeente denkt dat je alle bestaande nuances kwijt moet op zo’n bordje, maar dat gaat niet. Er zou ook een QR-code op gezet kunnen worden, die je naar uitgebreide informatie over het beeld navigeert. Bij een schilderij in een museum staat er normaal gesproken ook maar in tien of vijftien regels wat er wordt afgebeeld.”
UCF is op de hoogte van de pogingen om een bord bij het standbeeld te plaatsen om de historische context te verduidelijken. Ze is echter “van mening dat de complexiteit van de meerstemmigheid niet vertaald kan worden naar één enkel bord. Dit kan wel in educatieve programma’s, op scholen, in musea, in publicaties en wetenschappelijk onderzoek naar bijvoorbeeld zending en missie in relatie tot het koloniaal verleden”.
Van Oorschot: “Dat is allemaal prima, maar niet over de rug van Peerke Donders, die een ongekend voorbeeld van barmhartigheid is.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
