Mgr. Hans van den Hende neemt als voorzitter van de Nederlandse bisschoppenconferentie deel aan de top over seksueel misbruik die donderdag in het Vaticaan begint. “Te  weinig transparantie en verantwoording in verleden en eventueel het heden kan niet onbesproken blijven.”

Wat verwacht u van de top? Velen, inclusief paus Franciscus zelf, hebben gepoogd de hooggespannen verwachtingen enigszins te temperen. Wat mogen we volgens u wél verwachten?
“Dat er hooggespannen verwachtingen leven ten aanzien van de bijeenkomst is niet vreemd. De pijn en schaamte met betrekking tot het misbruik van minderjarigen wordt immers al jaren gevoeld. Het is nu voor het eerst dat het probleem van misbruik van minderjarigen in de Kerk in een speciale bijeenkomst van de wereldwijde Kerk aan de orde komt. Paus Franciscus heeft aangegeven dat hij met deze bijeenkomst drie dingen beoogt: bisschoppen wereldwijd tot bewustzijn en erkenning van het misbruik brengen, commitment van het wereldwijde episcopaat om dit probleem aan te pakken, plus gezamenlijke momenten van gebed en boete.”

Een van de doelen van de top is, zo is gezegd, bisschoppen wereldwijd doordringen van de ernst van het probleem. Zijn bisschoppen daar dan, ondanks alle schandalen wereldwijd, niet inmiddels allemaal van doordrongen?
“In Nederland zijn bisschoppen en religieuzen zich ten volle bewust van de ernst van het misbruik van minderjarigen door mensen van de Kerk. In gezamenlijkheid werd destijds gekozen voor onafhankelijk onderzoek en een onafhankelijke procedure om te komen tot erkenning en genoegdoening aan slachtoffers en ook hulpverlening. Elders in de wereld zie je een dergelijke samenwerking en gezamenlijke aanpak niet vaak.
De gezamenlijke inzet van bisschoppen en religieuzen zoals die in Nederland gestalte kreeg, in combinatie met onafhankelijk onderzoek en een onafhankelijke procedure, is volgens mij een goed voorbeeld van erkenning en commitment met het oog op de slachtoffers.”

Pater Zollner, lid van het organiserend comité, zei vrijdag in Katholiek Nieuwsblad dat hij ook verwacht dat tijdens de top een “gemeenschappelijk en definitief actieplan voor het welzijn en de bescherming van kinderen en jonge mensen” wordt opgesteld. Zijn de middelen daarvoor er niet al lang?
“Veel zal afhangen van het resultaat van de bijeenkomst, namelijk of de door de paus genoemde doelstellingen ten volle worden gehaald. Alleen vanuit de erkenning van de ernst van misbruik en de gezamenlijke bereidheid tot een daadwerkelijk commitment kun je komen tot actieplannen. Ik weet niet zeker of dit kan worden bereikt in de tijdsspanne die de aanstaande bijeenkomst bemeten is, maar het is noodzakelijk om in de wereldwijde Kerk echte stappen te zetten.”

Na het Pennsylvania-rapport heeft het debat zich in de VS toegespitst op de kwestie van ‘bishop accountability’, bisschoppelijke verantwoordelijkheid: niet alleen plegers van misbruik moeten worden aangepakt, maar ook degenen die misbruik niet aanpakten of verdoezelden. Zal dit op een of andere manier ook ter sprake worden gebracht? Zo ja, hoe, en zo nee, zou het volgens u wenselijk zijn als het besproken wordt?
“Commitment van alle bisschoppen is zoals gezegd één van de punten die paus Franciscus aan de orde wil stellen op de komende bijeenkomst. Ik hoop van harte dat de bisschoppen in heel de Kerk die bereidheid zullen laten zien. In dit licht kan te weinig transparantie en verantwoording in verleden en eventueel het heden niet onbesproken blijven.”

Nederland heeft, zeker met de commissie Deetman, veel ervaring met de aanpak van het misbruik. Er wordt wel geopperd dat wij in zekere zin een ‘gidsland’ kunnen zijn. Ziet u dat ook zo? Wat kunnen andere landen leren van de Nederlandse aanpak? En wordt dat internationaal ook zo gezien?
“In december 2017 bracht de onafhankelijke instelling Beheer en Toezicht een eindrapportage uit. Kardinaal Eijk en de voorzitter van de KNR (de koepel van ordes en congregaties in Nederland, red.) namen in Utrecht de rapportage in ontvangst, waarbij ook vertegenwoordigers van de slachtoffers aanwezig waren. Deze rapportage is vervolgens in het Engels vertaald. Vanuit onze bisschoppenconferentie is deze rapportage naar voorzitters van verschillende bisschoppenconferenties toegestuurd, in de overtuiging dat deze verantwoording en informatie andere kerkprovincies van dienst kan zijn met het oog op de slachtoffers.”