Ondanks recente berichten over vermeend misbruik door de bisschop van Oost-Timor, blijft het Vaticaan strijd voeren om een eind te maken aan de plaag van seksueel misbruik van minderjarigen in de Kerk. Vrijdag werd bekend dat er tien nieuwe leden zijn benoemd voor de Pauselijke Commissie voor de bescherming van minderjarigen.

De commissie werd in 2014 door paus Franciscus opgericht om initiatieven te ontwikkelen en lokale bisdommen bewuster te maken van de strijd tegen misbruik door geestelijken. “Een kanker”, noemde Franciscus het, die de Kerk van binnenuit heeft uitgehold.

Veel vrouwen

Wat direct opvalt bij de benoemingen, is het aantal vrouwen. Zij voegen zich bij het team, waarvan sommige leden zelf in het verleden slachtoffer waren van seksueel misbruik. Er zijn twee zusters benoemd: Mary Niluka Perera, uit Sri Lanka, en Annah Nyadombo, uit Zimbabwe.

Ook op de lijst: Irma Patricia Espinosa Hernández, psychiater; Maud de Boer-Buquicchio, speciaal rapporteur van de VN over kinderprostitutie en kinderporno; Anne-Marie Emilie Rivet-Duval, directeur van het Afrikaanse Instituut voor Gezondheidsontwikkeling; Teresa Devlin, hoofd van een soortgelijke commissie van de Ierse Kerk;  en Ewa Kusz, psychologe en seksuologe.

Daarnaast is de Libanese maronitische bisschop Peter Karam benoemd. Net als de hulpbisschop van Parijs, Thibault Verny, en pater Tim Brennan, missionaris van het Heilig Hart.

Vrees voor verlies onafhankelijkheid

De Pauselijke Commissie opereert sinds kort onder de vlag van het Dicasterie voor de Geloofsleer, dat canonieke bevoegdheid heeft om gevallen van misbruik te behandelen. Voorheen stond de commissie los van de Vaticaanse dicasteries, maar dat veranderde met het document Praedicate Evangelium dat sinds 5 juni van kracht is en waarmee de paus de Romeinse curie heeft hervormd.

Enige kritiek en vrees was er dat de inlijving van de commissie bij het dicasterie de werkruimte van die commissie zou kunnen beperken, zeker als er een belangenconflict ontstaat. Maar daar denkt kardinaal Sean O’Malley, sinds 2014 hoofd van de commissie, anders over. In een interview met Vaticaanse media legde O’Malley uit dat de commissie, nu “die deel uitmaakt van de Curie” juist “de nieuwe verantwoordelijkheid heeft om een cultuur van bescherming te bevorderen”.

Voorbeeld stellen

“Wij altijd al gevonden dat de Heilige Stoel en de curie in deze kwestie een voorbeeld zouden moeten stellen voor de hele Kerk. Nu hebben wij de mogelijkheid om dit proces vooruit te helpen zoals de paus wil”, voegde O’Malley toe.

Hij benadrukte dat de leden van de commissie hoe dan ook onafhankelijk zijn en zullen blijven: “Het zijn leken, de helft van hen vrouwen. Wij zijn geen medewerkers van de curie. Ik ben er zeker van dat zij zich vrij zullen blijven uiten.”

Pastorale houding

Ook legde O’Malley uit: “Wij treden niet op in individuele gevallen, het is onze verantwoordelijkheid om de cultuur van vrijwaring te bevorderen, de protocollen te bestuderen en wat we hebben geleerd door te geven aan de leiders in onze Kerk. Binnen het dicasterie van de Geloofsleer kunnen wij een pastorale houding brengen in hun zeer belangrijke werk.”

De kardinaal onderstreepte ook het doel van de Kerk om “licht te brengen in de duisternis” van het seksueel misbruik dat “zoveel schade heeft berokkend aan slachtoffers, families, bisdommen en geestelijken”. De paus, zei hij, “heeft sinds het begin van zijn pontificaat prioriteit gegeven aan de veiligheid van minderjarigen”.

Stappen gezet

Tot nu toe zijn er volgens O’Malley al veel stappen gezet op weg naar gerechtigheid, vooral in de bisschoppenconferenties. Al erkende hij dat er nog steeds bisschoppen zijn die terughoudend en bang zijn om de kwestie aan te pakken of slachtoffers te ontmoeten.

Hij sprak zich positief uit over de verschillende bisschoppenconferenties die de afgelopen jaren speciale commissies hebben opgericht om gevallen van misbruik in bisdommen te onderzoeken, zelfs gevallen van  van 70 jaar geleden.

Kwestie van rechtvaardigheid

“Het is belangrijk om de werkelijke situatie en geschiedenis te kennen om die niet opnieuw te beleven. Het is een kwestie van rechtvaardigheid. Het is een pijnlijk proces, maar het doel is te zorgen voor overlevenden, recht te doen aan hen, en ook een Kerk te creëren waar wij het gevoel hebben dat onze kinderen veilig zijn.”

De Kerk, zei O’Malley, “heeft de plicht om alle gelovigen serieus te laten zien dat de veiligheid van kinderen prioriteit nummer één is, zij heeft de plicht om hen te beschermen, voor hen te zorgen. Het is niet gemakkelijk, maar wel fundamenteel, want als we de problemen uit het verleden niet kunnen corrigeren, zal het voor de Kerk onmogelijk zijn de Blijde Boodschap te verkondigen.”

Het is zijn persoonlijke wens, voegde hij toe, “om de slachtoffers en overlevenden in vrede naar de Kerk te zien terugkeren. Als priester geloof ik dat dit heel moeilijk is, maar ik zou geen belangrijker werk kunnen doen.” (Vertaling Susanne Kurstjens)