Tijdens de algemene audiëntie van 12 oktober sprak paus Franciscus over de lichamelijke en geestelijke werken van barmhartigheid.
Beste broeders en zusters, goedemorgen!
In de voorgaande catecheses zijn we stukje bij beetje binnengetreden in het grote mysterie van de barmhartigheid van God. We hebben stilgestaan bij het handelen van de Vader in het Oude Testament en daarna hebben we gezien, in de verhalen van de evangelisten, hoe Jezus, in zijn woorden en daden, de belichaming van de barmhartigheid is.
Hij leert op zijn beurt aan zijn leerlingen: “Weest barmhartig, zoals uw Vader barmhartig is” (Lc. 6,36). Het is een opdracht die het geweten en de daden van elke christen bevraagt. Het is dan ook niet voldoende om de barmhartigheid van God in het eigen leven te ervaren; het is noodzakelijk dat wie die ontvangt er ook teken en instrument van wordt voor anderen. De barmhartigheid is verder niet alleen bestemd voor bijzondere momenten, maar het omvat ons hele dagelijkse bestaan.
Hoe kunnen we dan getuigen van barmhartigheid zijn? Laten we niet denken dat het gaat om het doen van grote inspanningen of bovenmenselijke gestes. Nee, zo is het niet. De heer wijst ons een veel gemakkelijkere weg, die bestaat uit kleine gestes die in zijn ogen echter van grote waarde zijn, zo zeer dat Hij ons gezegd heeft dat we daarop beoordeeld zullen worden.
Een van de mooiste pagina’s uit het evangelie van Matteüs vertelt dan ook over de les die we op een bepaalde manier kunnen zien als het ‘testament van Jezus’, van de kant van de evangelist die de handeling van barmhartigheid van dichtbij en heel direct mocht ervaren. Jezus zegt dat elke keer dat we de hongerigen te eten geven en de dorstigen te drinken, dat we een naakte kleden en een vreemdeling opnemen, dat we een zieke of een gevangene bezoeken, we dat voor Hem doen (vlg. Mt. 25,31-46).
De Kerk heeft deze gestes de lichamelijke werken van barmhartigheid genoemd, omdat we de mensen te hulp schieten in hun materiële noden.
Er zijn echter ook zeven andere werken van barmhartigheid die geestelijk worden genoemd en andere noden betreffen die net zo belangrijk zijn. Vooral vandaag, want ze raken de kern van de mensen en vaak veroorzaken ze meer lijden. Allemaal zullen we er zeker een herinneren die opgenomen is in het algemeen taalgebruik: vervelende mensen geduldig ondergaan.
En ze zijn er; er zijn vervelende mensen! Het kan iets onbelangrijks lijken, dat ons doet glimlachen, maar het behelst een gevoel van diepe edelmoedigheid; en dat geldt ook voor de andere zes, waarvan het goed is ze te herinneren: goede raad geven in moeilijkheden, de onwetenden onderrichten, de zondaars vermanen, de bedroefden troosten, de beledigingen vergeven en tot God bidden voor de levenden en de doden.
Het zijn dingen van elke dag! “Maar ik ben bedroefd…” – “Maar God zal je helpen, ik heb geen tijd…”. Nee! Ik stop even, ik luister, verdoe mijn tijd en troost hem. Dat is een daad van barmhartigheid en dat doe je niet alleen voor hem, je doet het voor Jezus!
In de komende catecheses zullen we stilstaan bij deze werken, die de Kerk ons aanbiedt als een concrete manier om de barmhartigheid te beleven. Door de eeuwen heen hebben heel veel eenvoudige mensen het in de praktijk gebracht en zo een authentieke geloofsgetuigenis gegeven.
De Kerk tenslotte, trouw aan haar Heer, heeft bij voorkeur een liefde voor de armen. Het zijn vaak de mensen die ons het meest nabij zijn die onze hulp nodig hebben. We hoeven niet op zoek te gaan naar een of andere uitdaging om te realiseren. Het is beter om te beginnen bij de meer eenvoudige dingen, die de Heer ons aanwijst als de meest urgente.
In een wereld die helaas in de greep is van het virus van de onverschilligheid, zijn de werken van barmhartigheid het beste tegengif. Ze leren ons dan ook om aandacht te hebben voor de meest elementaire noden van onze “geringste broeders” (Mt. 25,40), waarin Jezus aanwezig is. Jezus is daar altijd aanwezig. Het herkennen van zijn gezicht in dat van degene die hulp nodig heeft, is een ware uitdaging tegen de onverschilligheid.
Het geeft ons de kans om altijd waakzaam te zijn en te voorkomen dat Jezus ons voorbij loopt zonder dat we Hem herkennen. De zin van Sint Augustus komt bij me op: Timeo Iesum transeuntem (Sermones, 88, 14, 13), “Ik ben bang dat de Heer voorbij gaat” en ik Hem niet herken; dat de Heer me voorbij loopt in een van die geringe, hulpbehoevende mensen en ik er geen erg in heb dat het Jezus is.
Ik ben bang dat de Heer voorbij gaat en ik Hem niet herken! Ik heb me afgevraagd waarom Sint Augustinus heeft gezegd dat hij bang is voor het voorbijgaan van Jezus. Het antwoord ligt helaas in ons gedrag: omdat we vaak afgeleid zijn, onverschillig, en wanneer de Heer vlak bij ons voorbij gaat, missen we de kans op een ontmoeting met Hem.
De werken van barmhartigheid wekken in ons de noodzaak en het vermogen op om het geloof levend en werkzaam te maken met de barmhartigheid. Ik ben ervan overtuigd dat we door middel van deze simpele dagelijkse gestes een ware culturele revolutie kunnen veroorzaken, zoals dat in het verleden gebeurde.
Als ieder van ons, elke dag, een van deze werken doet, zal dat een revolutie zijn in de wereld! Maar iedereen, ieder van ons.
Er zijn zoveel heiligen die vandaag de dag worden herinnerd, niet om de grote werken die ze hebben gedaan, maar vanwege de barmhartigheid die ze hebben weten over te brengen! Denk maar aan Moeder Teresa, die kort geleden heilig werd verklaard: we gedenken haar niet vanwege de vele huizen die ze in de wereld heeft geopend, maar omdat ze neerknielde voor iedere persoon die ze midden op straat vond, om hun waardigheid terug te geven.
Er zijn zo veel verlaten kinderen die ze in haar armen heeft genomen; zo veel stervenden die ze begeleid heeft naar de drempel van de eeuwigheid door hun hand vast te houden!
Deze werken van barmhartigheid zijn de gezichtstrekken van Jezus Christus die zorg draagt voor zijn geringste broeders om ieder van hen de tederheid en de nabijheid van God te brengen. Dat de Heilige Geest ons mag helpen, dat de Heilige Geest in ons het verlangen mag opwekken om deze levensstijl aan te nemen: ten minste een werk elke dag, ten minste!
Laten we de lichamelijke en geestelijke werken van barmhartigheid opnieuw uit het hoofd leren en laten we de Heer vragen om ons te helpen deze in praktijk te brengen, elke dag en op het moment dat we Jezus zien in een persoon die hulp nodig heeft. (Vert. SvdB)
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
