Aan de vooravond van de synode over synodaliteit vond op verzoek van paus Franciscus een boeteviering plaats. Want: “De Kerk kan niet geloofwaardig zijn als ze haar fouten niet erkent.”

In een uitzonderlijke boeteviering op dinsdag 1 oktober liet de paus zeven kardinalen ieder een verzoek om vergeving voorlezen. De teksten had Franciscus naar eigen zeggen zelf geschreven, “omdat het nodig was om onze belangrijkste zonden bij de naam te noemen”.

De benoemde zonden waren misbruik, een gebrek aan moed en inzet voor vrede, een gebrek aan respect voor elk menselijk leven, de mishandeling van vrouwen of het niet erkennen van hun talenten en bijdragen, het gebruik van de kerkelijke leer als wapen om anderen mee te slaan, een gebrek aan zorg voor de armen, en het niet erkennen van de waardigheid en de rol van elke gedoopte persoon in de Kerk.

De boeteviering in de Sint-Pieter vormde de afsluiting van een tweedaagse retraite voor de 368 deelnemers aan de bisschoppensynode over synodaliteit. Die synode opent vandaag en duurt nog tot 27 oktober.

In wat ze gelooft en hoe ze het geloof verkondigt, zei paus Franciscus tijdens de viering, is de kerk “altijd relationeel”. “En alleen door zieke relaties te genezen kunnen we een synodale Kerk worden”. Een Kerk kortom, waarin alle leden naar elkaar luisteren en de verantwoordelijkheid voor haar missie delen.

Zonde beschadigt de essentiële relaties tussen een individu en God, en tussen gelovigen onderling, zei hij ook. “Zoals alles verbonden is in het goede, is ook alles verbonden in het kwade.”

Tijdens de boeteviering werden onder meer drie getuigenissen gegeven. Door Laurence Gien, die als 11-jarige jongen in Zuid-Afrika werd verkracht door een priester; Sara Vatteroni, die namens de Italiaanse bisschoppenconferentie migranten helpt die uit de Middellandse Zee zijn gered; en zuster Deema Fayyad, lid van de Al-Khalil kloostergemeenschap in Syrië, die sprak over de impact van oorlog.

Gien vertelde de paus en de synodedeelnemers: “De gezichten van de misbruikte mensen zijn te vaak vervaagd, verborgen achter een sluier van geheimzinnigheid die de Kerk van oudsher in stand heeft gehouden. Deze anonimiteit dient om de daders te beschermen in plaats van de slachtoffers, waardoor het moeilijker wordt voor overlevenden om gerechtigheid te vinden en voor gemeenschappen om te genezen.”

Emeritus-kardinaal Seán O’Malley van Boston, voormalig voorzitter van de Pauselijke Commissie voor de Bescherming van Minderjarigen, las namens de paus het verzoek om vergeving voor het seksueel misbruik voor:

“Hoeveel schaamte en pijn voel ik als ik denk aan het seksueel misbruik van minderjarigen en kwetsbare mensen, misbruik dat de onschuld heeft gestolen en de heiligheid heeft ontheiligd van hen die zwak en hulpeloos zijn”, zei hij.

“Ik vraag om vergeving, voel schaamte, voor alle keren dat we de voorwaarde van het gewijde ambt en het godgewijde leven hebben misbruikt om deze vreselijke zonde te begaan, waarbij we ons veilig en beschermd voelden terwijl we op duivelse wijze profiteerden van de kleinen en de armen,” vervolgde hij. “Vergeef ons, Heer.”

De paus zei tijdens de viering zelf dat de synode niet “Gods naam kon aanroepen zonder te vragen om vergeving van onze broeders en zusters, van de aarde en alle schepselen”. “Hoe zouden we (een) synodale kerk kunnen zijn zonder verzoening?”, vroeg de paus. “Hoe zouden we kunnen beweren samen op weg te willen gaan zonder vergeving te ontvangen?”

Aan de vooravond van de synode, zei hij, is het belangrijk om te biechten om “het vertrouwen in de kerk te herstellen, een vertrouwen dat verbrijzeld is door onze fouten en zonden, en om te beginnen met het helen van de wonden die niet ophouden met bloeden, door ‘de ketenen van goddeloosheid’ te verbreken.” (Vertaling Susanne Kurstjens)