Bij het aanvaarden van de hem toegekende Karelsprijs in Rome heeft paus Franciscus de staten opgeroepen zich de stichters van Europa en hun gedachtegoed te herinneren.
“Vandaag meer dan ooit spoor ik u aan bruggen te bouwen en muren neer te halen.” Juist in deze verscheurde en verwonde wereld is het nodig terug te gaan naar een “solidariteit van de daad”. De paus zegt te dromen van een Europa “waarin het migrant-zijn geen misdaad is”.
De Karelsprijs van de stad Aken, genoemd naar Karel de Grote, wordt sinds 1950 uitgereikt aan personen en instellingen die zich verdienstelijk gemaakt hebben voor Europa en de Europese eenwording. Franciscus is de eerste paus die hem regulier krijgt. In 2004 kreeg paus Johannes Paulus II een buitengewone Karelsprijs toegekend.
De uitreiking vond anders dan gewoonlijk niet in Aken plaats maar in de Sala Regia van het Apostolisch Paleis. De paus herinnerde in zijn dankwoord aan zijn toespraak voor het Europees Parlement in 2004, waarin hij over Europa sprak als een “steriele grootmoeder”. Hij herhaalde zijn indruk van een “moe en oud geworden Europa” dat niet meer vruchtbaar en levend is. In plaats daarvan overheerst het beeld van een “bouwvallig Europa”.
De sfeer van nieuwheid en de brandende wens om de eenheid op te bouwen lijken, in Europa steeds meer gedoofd te zijn. “Wij worden als kinderen van deze droom in de bekoring gebracht toe te geven aan onze egoïsmen, doordat we naar ons eigen belang kijken en erover denken bepaalde muren op te richten”, aldus de paus. Hij droomt van een Europa “dat zich zorgen maakt om het kind, de de armen broederlijk helpt, net als degene die hier komt op zoek naar toelating, omdat hij niets meer heeft en om hulp vraagt”. De paus wenst zich bovendien een Europa, waarin de inzet voor de mensenrechten niet op de laatste plaats staat.
Met het oog op de Europese verworvenheden werkte de paus bij politici en burgers op het geweten: “Wat is er met je aan de hand, humanistisch Europa, jij voorvechter van de mensenrechten, de democratie en de vrijheid?… Wat is er met je aan de hand, Europa, jij moeder van volken en naties, moeder van grote mannen en vrouwen, die de waardigheid van hun broeders en zusters wisten te verdedigen en daarvoor hun leven te geven?”
Bondskanselares Angela Merker zei dat de paus duidelijk gemaakt heeft dat het de opdracht voor EU-politici is Europa bijeen te houden en dat het rijke werelddeel “alle menselijkheid en de humanitaire opgave” niet mocht vergeten. “Ik heb het geheel als bemoediging ervaren”, aldus Merkel. (KN/KNA)
