De katholieke Kerk moet de liturgische vernieuwingen van het Tweede Vaticaans Concilie voortzetten en dieper leren begrijpen, in plaats van ze te willen terugdraaien. Dat zei paus Franciscus eerder deze week op een liturgisch congres in Italië.

“Na dit magisterium, na deze lange reis, kunnen we met zekerheid en leerstellig gezag bevestigen dat de liturgische hervorming onomkeerbaar is”, zo zei de paus tegen de deelnemers aan het congres. Zijn toespraak voor 800 toehoorders was de langste en meest systematische uiteenzetting die paus Franciscus heeft gegeven over het thema van liturgie na Vaticanum II.

‘Reële behoeften’

In plaats van de hervormingen van het concilie te heroverwegen, zo zei hij, zouden priesters en liturgen zich moeten inspannen om “de genomen beslissingen te herontdekken” en de “principes waarop ze geïnspireerd zijn te internaliseren”.

Citerend uit het conciliedocument over de liturgie Sacrosanctum Concilium, zei de paus dat de hervormingen een antwoord waren op “reële behoeften en de concrete hoop op een vernieuwing”, die een levende liturgie zou bieden waarbij de gelovigen niet langer “buitenstaanders of stille toehoorders” waren.

‘Oppervlakkige interpretaties’

Om die reden, zo voegde de paus daaraan toe, moet de Kerk doorgaan met de redenen voor de hervorming te herontdekken, en “ongefundeerde en oppervlakkige interpretaties achter zich laten, evenals praktijken die de liturgie misvormen.”

Volgens paus Franciscus ‘leeft’ de liturgie door de levende aanwezigheid van Christus. Liturgische tekenen, inclusief het altaar, richten de blik van de priester en de gelovigen op “Christus, de levende steen, die door de mensen weggeworpen werd, maar de hoeksteen geworden is van het geestelijk bouwwerk waarin wij Hem aanbidden.”

Voor en van het volk

“De liturgie is het leven van het gehele kerkvolk”, zei de paus. “Van nature is de liturgie ‘volks’ en niet klerikaal, want het is – zoals de etymologie ons leert – een handeling vóór het volk, maar ook ván het volk.” De liturgie verenigt kerkleden door gebed, zo ging hij verder, en “verzamelt in gebed al diegenen die naar het Evangelie willen luisteren, het roept groten en kleinen bijeen, armen en rijken, kinderen en ouderen, gezonden en zieken, rechtvaardigen en zondaars.”

Leerschool

“Naar het beeld van de talrijke menigten die de liturgie vieren in het hemels heiligdom, overstijgt de liturgische samenkomst in Christus alle grenzen van leeftijd, ras, taal en natie.” De liturgie is volgens de paus “niet een idee dat je moet begrijpen”, maar veeleer een “bron van leven en licht voor onze geloofsreis”. Daarom worden de riten en gebeden “een leerschool van christelijk leven” voor gelovigen “door wat ze zijn, en niet door de uitleg die wij ervan geven”.

Bron en hoogtepunt

“Dit is de inzet die ik van jullie blijf vragen”, zo hield paus Franciscus zijn toehoorders voor. “Dat jullie de gewijde dienaren van de liturgie en ook de andere dienaren – voorzangers, kunstenaars, muzikanten – helpen samenwerken, zodat de liturgie de bron en het hoogtepunt van de vitaliteit van de Kerk kan zijn.” (CNS)