Paus Franciscus wijst het ontslag van kardinaal Reinhard Marx af dat hem vorige week werd aangeboden. In een brief van 10 juni vroeg de paus de invloedrijke Duitse kardinaal om door te gaan als aartsbisschop van München en Freising.

“Als u in de verleiding komt om te denken dat door uw missie te bevestigen en uw ontslag niet te aanvaarden, deze bisschop van Rome – uw broeder die van u houdt – u niet begrijpt, denk dan aan wat Petrus voor de Heer voelde toen hij hem op zijn eigen manier zijn ontslag aanbood: ‘Ga van mij weg, want ik ben een zondaar.’ En luister naar het antwoord: ‘Wees een herder van mijn schapen'”, schreef de paus aan kardinaal Marx.

Institutioneel falen van de Kerk

De Duitse kardinaal is slechts 67 jaar oud en is lid van de pauselijke Raad van Kardinalen en de coördinator van de Vaticaanse Raad voor de Economie. Tot vorig jaar was hij voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie.

Hij kondigde 4 juni aan dat hij zijn ontslag had ingediend bij de paus omdat hij vond dat bisschoppen verantwoordelijkheid moeten gaan nemen voor het institutionele falen van de Kerk in het omgaan met de crisis van seksueel misbruik van geestelijken.

Crisis

“Zonder twijfel zijn dit tijden van crisis voor de Kerk in Duitsland”, schreef Marx. “Er zijn natuurlijk vele redenen voor deze situatie – ook buiten Duitsland in de hele wereld – en ik geloof niet dat het nodig is om ze hier in detail te vermelden.”

“Deze crisis is echter ook veroorzaakt door ons eigen falen, door onze eigen schuld. Dit is voor mij steeds duidelijker geworden als ik kijk naar de katholieke Kerk als geheel, niet alleen vandaag maar ook in de afgelopen decennia”, zei hij.

Antwoord paus Franciscus

Paus Franciscus schreef een lang antwoord aan de kardinaal. Het persbureau van het Vaticaan publiceerde de brief vandaag.

“Ik ben het met u eens dat u de trieste geschiedenis van seksueel misbruik en de manier waarop de Kerk daar tot voor kort mee omging, als een catastrofe beschrijft”, aldus de paus. “Het is een genade om ons bewust te worden van deze hypocrisie in onze manier van het geloof beleven; het is een eerste stap die we moeten zetten.”

Over Marx’ verwijzing naar de crisis van de Kerk in Duitsland, zei Franciscus dat “de hele Kerk in crisis is vanwege de misbruikkwestie” en dat de enige vruchtbare weg om de crisis aan te gaan, persoonlijk en gemeenschappelijk is.

‘Zonde die ons belaagt’

Paus Franciscus zei dat niet iedereen in de Kerk het ermee eens is dat de ernst van de misdaden gepleegd door leden van de Kerk en het gebrek aan passende reacties van kerkleiders hen allen “in een crisis” moeten brengen.

Maar “het is de enige manier, omdat het maken van voornemens om je leven te veranderen zonder ‘het vlees op de grill te leggen’ tot niets leidt,” zei hij, gebruikmakend van een veelgebruikte Argentijnse uitdrukking.

Hoewel wat in het verleden is gebeurd “moet worden geïnterpreteerd met de hermeneutiek van de tijd waarin ze zich hebben voorgedaan”, zei de paus, “ontslaat ons dat er niet van om de leiding op ons te nemen en ze te beschouwen als de geschiedenis van de ‘zonde die ons belaagt’.”

‘Hervormingsideologen’

Elke bisschop “moet zich afvragen: ‘Wat moet ik doen in het aangezicht van deze catastrofe?'” aldus de paus.

Pausen en katholieke bisschoppen hebben zich formeel verontschuldigd voor “zovele historische fouten uit het verleden”, zelfs wanneer zij er niet persoonlijk bij betrokken waren, vervolgde hij. “En vandaag wordt ons gevraagd om diezelfde houding aan te nemen.”

Om te zorgen voor échte verandering moeten de leiders “de crisis ingaan en zich laten hervormen door de Heer”, schreef paus Franciscus. “Anders zullen we niets meer zijn dan ‘hervormingsideologen’ die hun eigen vlees niet op het spel zetten.”

Lijken in de kast

“U zegt het goed in uw brief dat het begraven van het verleden nergens toe leidt”, antwoordde de paus kardinaal Marx. “Zwijgen, nalaten, te veel gewicht geven aan het prestige van instellingen leiden alleen maar tot persoonlijk en historisch falen en tot leven met de last van ‘lijken in de kast hebben’, zoals het spreekwoord luidt.”

Voor een echte hervorming, zei de paus, zal iedere bisschop “zich door de Geest moeten laten leiden naar de woestijn van verlatenheid, naar het kruis en naar de opstanding. Het is de weg van de Geest die we moeten volgen, en het uitgangspunt is een nederige bekentenis: We hebben een fout gemaakt; we hebben gezondigd.” Als Kerk, vervolgde de paus, “moeten we vragen om de genade van de schaamte.”

Geen nieuwe functieomschrijving

Marx schreef dat hij “graag priester en bisschop van deze Kerk zou blijven.” Hij zou zijn komende dienstjaren graag “op een intensere manier aan pastorale zorg willen wijden en zich willen inzetten voor een geestelijke vernieuwing van de Kerk”.

“En dit is mijn antwoord, beste broeder”, besloot de paus in zijn brief. “Ga door zoals u voorstelt, maar als aartsbisschop van München en Freising.”

(Bronnen: CNS en CNA)