Tijdens de algemene audiëntie van 21 september blikte paus Franciscus terug op zijn recente bezoek aan Kazachstan.

Beste broeders en zusters, goedemorgen!

Ik was vorige week van dinsdag tot en met donderdag in Kazachstan, een uitgestrekt land in Centraal-Azië, voor het zevende congres van leiders van wereld- en traditionele religies. Ik dank de president van de Republiek en de andere autoriteiten van Kazachstan nogmaals voor de hartelijke ontvangst en voor de genereuze inspanningen die zij hebben geleverd bij de organisatie ervan.

Ook dank ik de bisschoppen en alle medewerkers hartelijk voor het geweldige werk dat zij hebben verricht, en vooral voor de vreugde die zij mij hebben geschonken door hen allen te kunnen ontmoeten en hen allemaal bij elkaar te zien.

Plaats van ontmoeting en dialoog

Zoals ik al zei, was de belangrijkste reden van mijn reis mijn deelname aan het Congres van leiders van wereld- en traditionele religies. Dit initiatief wordt al twintig jaar georganiseerd door de autoriteiten van het land, dat zich aan de wereld presenteert als een plaats van ontmoeting en dialoog – in dit geval op religieus niveau – en dus als een hoofdrolspeler in de bevordering van vrede en menselijke broederschap.

Dit was de zevende editie van dit congres: een land dat 30 jaar onafhankelijk is, heeft al zeven van dergelijke congressen gehouden, één om de drie jaar. Dat geeft aan dat religies centraal moeten staan bij het streven naar een wereld waarin we naar elkaar luisteren en elkaar in verscheidenheid respecteren.

Luisteren en respecteren

En dat is geen relativisme, nee: het is naar elkaar luisteren en elkaar respecteren. En dit moet worden toegejuicht door de Kazachse regering, die zich heeft bevrijd van het juk van het atheïstische regime en nu een weg van beschaving voorstelt, waarbij fundamentalisme en extremisme duidelijk worden veroordeeld. Het is een evenwichtig en eensgezind standpunt.

Het congres heeft de slotverklaring besproken en goedgekeurd, die in het verlengde ligt van de in februari 2019 in Abu Dhabi ondertekende verklaring over menselijke broederschap.

Concreet getuigenis

Ik beschouw deze stap voorwaarts graag als de vrucht van een lange reis: ik denk dan natuurlijk aan de historische interreligieuze bijeenkomst voor de vrede die Johannes Paulus II in 1986 in Assisi heeft belegd en die zo vaak is bekritiseerd door mensen die geen vooruitziende blik hadden. Ik denk ook aan de vooruitziende blik van Johannes XXIII en Paulus VI. En ook aan die van grote zielen van andere religies – ik noem hier bijvoorbeeld Mahatma Gandhi.

Maar we moeten ook denken aan al die martelaren, mannen en vrouwen van alle tijden, talen en naties, die met hun leven hebben betaald voor hun trouw aan de God van vrede en broederschap? Wij weten: plechtige momenten zijn belangrijk, maar het is de dagelijkse inzet, het is het concrete getuigenis waardoor een betere wereld voor iedereen wordt opgebouwd.

Naast het congres gaf deze reis mij de gelegenheid om de autoriteiten van Kazachstan en de Kerk in dit land te ontmoeten. Na mijn bezoek aan de president van de Republiek – die ik nogmaals bedank voor zijn vriendelijkheid – zijn we naar het nieuwe concertgebouw gegaan. Daar heb ik de gouverneurs, vertegenwoordigers uit de samenleving en het corps diplomatique kunnen toespreken.

Ik heb hier de roeping van Kazachstan onderstreept om een land van ontmoeting te zijn: er leven ongeveer honderdvijftig etnische groepen naast elkaar en er worden meer dan tachtig talen gesproken. Deze roeping, die te danken is aan haar geografische kenmerken en geschiedenis, deze roeping om een land van ontmoeting, van culturen, van talen te zijn, werd verwelkomd en omarmd als een weg, die aanmoediging en steun verdient.

Nee tegen kernwapens

Ook zei ik te hopen dat de opbouw van een steeds rijpere democratie, die effectief kan inspelen op de behoeften van de samenleving als geheel, kan worden voortgezet. Het is een zware taak, die tijd vergt, maar nu al moet worden erkend dat Kazachstan zeer positieve keuzes heeft gemaakt, zoals het ‘nee’ tegen kernwapens en een goed energie- en milieubeleid.

Dit was moedig. In een tijd van deze tragische oorlog waarin sommigen aan kernwapens denken – waanzin –  zegt dit land al ‘nee’ tegen kernwapens.

Gelukkige katholieke gemeenschap

Wat de Kerk betreft, was ik zo blij een gemeenschap van gelukkige, vrolijke, enthousiaste mensen te ontmoeten. Katholieken zijn er weinig in dat uitgestrekte land. Maar zo’n situatie kan, als zij met geloof wordt beleefd, evangelische vruchten opleveren: allereerst de zegen van de kleinheid, van zuurdesem, zout en licht zijn, alleen vertrouwend op de Heer en niet op een of andere vorm van menselijk belang.

Bovendien nodigt een numeriek klein aantal uit tot het ontwikkelen van relaties met christenen van andere denominaties, en ook tot broederschap met allen. Dus ja het is een kleine kudde, maar ook open, niet gesloten, niet defensief, vertrouwend op de werking van de Heilige Geest, die vrij blaast waar en hoe Hij wil.

Martelaren

Wij hebben ook het duistere deel herdacht: de martelaren van Gods heilige volk. Zij die tientallen jaren hebben geleden onder atheïstische onderdrukking, tot de bevrijding dertig jaar geleden. Mannen en vrouwen die zoveel hebben geleden voor het geloof gedurende de lange periode van vervolging. Vermoord, gemarteld, gevangen gezet voor het geloof.

Met deze kleine maar vreugdevolle kudde vierden we de Eucharistie, opnieuw in Astana, op het voorplein van de Expo 2017, omgeven door ultramoderne architectuur.

Teken van hoop

Het was op het feest van de Kruisverheffing. En dit stemt tot nadenken: in een wereld waar vooruitgang en achteruitgang door elkaar lopen, blijft het kruis van Christus het anker van het heil: een teken van hoop dat niet teleurstelt omdat het gegrondvest is op de liefde van God, barmhartig en trouw.

Naar Hem gaat onze dank uit voor deze reis, en ons gebed dat die rijke vruchten mag opleveren voor de toekomst van Kazachstan en voor het leven van de pelgrimerende Kerk in dat land. Bedankt. (Vertaling Susanne Kurstjens)