Het was een ‘beleefdheidbezoekje’, het ondertekenen van een gezamenlijke verklaring bleek nog een brug te ver. Toch was de ontmoeting van paus Franciscus met ayatollah Al-Sistani vanochtend een betekenisvolle stap in de dialoog met de sjiitische moslimwereld.

“Jullie zijn deel van ons, en wij zijn deel van jullie.” De weinige woorden die in het Engels, Arabisch en Italiaans zijn geschreven op borden langs de wegen van Najaf, zijn tekenend voor de grote emotie die speelde tijdens de ontmoeting tussen paus Franciscus en de groot-ayatollah Ali Al-Sistani, leider van de sjiieten in Irak.

Keerpunt

De ontmoeting in de heilige stad van de sjiitische islam betekent een keerpunt voor de verhoudingen tussen christenen en moslims, maar heeft ook invloed voor de gehele islamitische wereld.

Voor het eerst ontmoette een grote sjiitische leider een paus. Het gebeurde tussen 9:00 en 9:50 uur vanochtend, tijdens de tweede dag van de pausreis in Irak, die geheel in het teken staat van de interreligieuze dialoog.

Vlakte van Ur

De paus stapte voor de vliegreis naar de vlakte van Ur, het land van Abraham, tijdens de vroege uren van de ochtend een vliegtuig in, die over de hoogvlakte van Wadi al-Salam vloog, waar vele profeten en gelovigen begraven liggen.

De reis bracht hem naar Najaf, een stad ten zuiden van Bagdad, een land die door de sjiitische islam als heilig wordt beschouwd, waar het heiligdom ligt van imam Ali. Met zijn veertig meter hoge minaretten en een gouden koepel is Najaf na Mekka de belangrijke plaats voor Irakese sjiieten.

‘Beleefdheidsbezoekje’

De ontmoeting met de negentigjarige ayatollah Al-Sistani, was een ‘beleefdheidsbezoekje’. In eerste instantie werd gedacht aan een officieel evenement om het document over de Menselijke Broederschap te ondertekenen, iets wat de paus eerder deed in Abu Dhabi met de grootimam van de Al-Azhar-universiteit.

Dat was reeds aangekondigd door de patriarch van Bagdad, Raphael Louis Sako, die een groot pleitbezorger was van het evenement, waarmee de verhoudingen tussen christenen en moslims verder konden worden bezegeld. Maar het ondertekenen van een gezamenlijk document dat de deur naar de sjiitische wereld opent – in Irak 65 procent van de bevolking  – bleek nog een brug te ver.

Teken van respect

Om deze leemte te vullen ging Franciscus vandaag naar het huis van Al-Sistani, die normaal zelden in de openbaarheid verschijnt of buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders ontvangt. De paus werd ontvangen door overvliegende witte duiven en door de zoon van de ayatollah, Mohammed Rida. Deze begeleidde hem naar een zaal waar Al-Sistani staand op hem wachtte, als teken van respect.

In het bijzijn van tolken ging de privé-ontmoeting van start, die vijftig minuten duurde. Vrede was daarbij het centrale onderwerp. Al-Sistani geldt als een grote verdediger van de autonomie van de sjiieten, en is net als de paus geen voorstander van bemoeizucht in de politiek.

‘Samenwerking en vriendschap’

Toch heeft de sjiitische leider de laatste jaren regelmatig van zich laten horen door op te komen voor Iraakse minderheden, die door jihadisten werden vervolgd, door de heiligheid van het leven en het belang van eenheid te benadrukken.

Juist deze inzet “ter bescherming van de zwaksten en vervolgden” is vandaag geprezen door de paus, aldus een Vaticaans persbericht waarin wordt uitgelegd dat de twee leiders eensgezind “het belang van samenwerking en vriendschap tussen religieuze gemeenschappen” willen benadrukken, om daarmee “wederzijds respect en dialoog te bevorderen, ten gunste van Irak, de regio en de gehele mensheid”.

> Alles over de pausreis naar Irak: www.kn.nl/pausreis