Excuses en schaamte; paus Franciscus sprak er de afgelopen dagen tijdens zijn ‘boetetocht’ door Canada voortdurend over. Er is maar één pad om echte verzoening te bereiken en te genezen van de wonden uit het verleden: “Het is de weg van Jezus”, zei de paus.
Een week voor vertrek liet de paus al weten dat hij zich opnieuw zou verontschuldigen bij de inheemse Canadezen voor de fouten die de katholieke Kerk heeft gemaakt bij het mede runnen van de kostscholen in het land.
Franciscus maakte zijn woorden meer dan waar: tijdens zijn eerste openbare toespraak betuigde hij zijn diepe spijt en vroeg hij om vergeving aan de inheemse bevolking. Ook bij alle hierop volgende ontmoetingen met regeringsleiders, inheemsen en geestelijken liet hij het niet na om zijn excuses aan te bieden. Daarnaast sprak de paus ook over verzoening en lering trekken uit het verleden.
Bij het meer van de heilige Anna, waar geneeskrachtige eigenschappen aan worden toegedicht, zegende de paus dinsdag het water, zoals Canadese bisschoppen dat al tientallen jaren aan het begin van pelgrimstochten doen. Vervolgens vierde hij in het heiligdom de Mis in aanwezigheid van ongeveer tienduizend, voornamelijk inheemse, gelovigen.
Een groot deel van Jezus’ bediening vond plaats aan een meer, zei de paus. Het Meer van Galilea was een plaats waar “verschillende volkeren toen, net als vandaag, uit verschillende plaatsen naartoe stroomden; in een natuurlijk theater als dit predikte Jezus tot iedereen”.
“God koos die rijk gevarieerde context om de wereld iets revolutionairs aan te kondigen”, vervolgde de paus. Hij verwees naar een tekst van Matteüs: “Draai de andere wang toe, heb je vijanden lief, leef als broeders en zusters om kinderen van God te zijn, de Vader die zijn zon laat schijnen over zowel goeden als slechten en laat het regenen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen.”
Dat meer, met al zijn diversiteit, legde de paus uit, werd zo de plaats van broederschap. Het meer van de heilige Anna biedt een vergelijkbare context, aldus Franciscus.
Jezus volgen is de enige manier om echt verzoening te bereiken, te herstellen van teleurstellingen en vermoeidheid, en te genezen van wonden uit het verleden, zei de paus op 28 juli tijdens de Mis in de historische basiliek van de Heilige-Anna-de-Beaupré in de stad Québec. Hierbij citeerde hij Johannes 14,6 en zei: “Er is maar één pad, een enige weg: het is de weg van Jezus, de weg die Jezus is.”
“Laten we zijn woord centraal stellen in alles wat we doen, want het werpt licht op alles wat er gebeurt en herstelt onze visie”, preekte de paus donderdag. Jezus, zo zei hij, “helpt ons de geschiedenis te interpreteren en helpt ons Gods aanwezige liefde te zien, zelfs in op het oog uitzichtloze situaties”.
Later op de dag vierde de paus ook de vespers met bisschoppen, priesters, diakens, seminaristen en pastoraal werkers; die viering vond plaats in de kathedraal van Notre Dame in Québec.
Een dag eerder, op woensdag 27 juli, sprak paus Franciscus al met Canadese regeringsleiders en leiders van de inheemse gemeenschappen over verzoening. In de Citadelle, een negentiende-eeuws fort op de hoogste heuvel van Québec en de officiële residentie van de gouverneur-generaal, bedankte premier Justin Trudeau de paus voor zijn excuses.
“Verzoening is de verantwoordelijkheid van ons allemaal”, zei hij. “Het is onze verantwoordelijkheid om onze verschillen niet als een obstakel te zien, maar als een kans om te leren, elkaar beter te begrijpen en te handelen.”
Een vrouw uit de Inuit-gemeenschap vertelde paus Franciscus: “In Inuktitut is ‘genezen’ mamisagniq. Mamisagniq is een reis, geen bestemming. Het kost tijd. Het begint langzaam, zacht, voorzichtig.”
“Uiteindelijk brengt genezing ons voorbij machteloosheid of woede of pijn. Het brengt ons voorbij het trauma”, zei ze. “Ik heb genezing gezien door kunst, door gemeenschap, door vriendelijkheid, door vrijgevigheid, door de revitalisering van taal, cultuur en identiteit.”
De 85-jarige paus had de afgelopen dagen een intensief programma in Canada. Vandaag heeft hij nog een ontmoeting met scholieren van voormalige kostscholen in Iqaluit.
