Een goede omgang met vluchtelingen en migranten, hernieuwing van ieders geloof en, onvermijdelijk, de oorlog in Oekraïne stonden centraal tijdens de korte Maltareis die paus Franciscus dit weekend maakte.
Oekraïne stond weliswaar niet op de officiële agenda van het bezoek, dat niet minder dan tien officiële bijeenkomsten omvatte. Toch kwam het conflict herhaaldelijk ter sprake. Dat gebeurde meteen na aankomst zaterdagochtend al, toen de paus sprak met Maltese politici en andere leiders.
Malta heeft al jaren te maken met migranten en vluchtelingen die, vaak in gammele bootjes en met gevaar voor eigen leven, proberen de dicht bij Noord-Afrika gelegen EU-staat te bereiken.
Dat heeft “een zekere ontmoediging en frustratie gevoed”, maar de Maltezers zouden zich de wortels van hun land moeten herinneren als een centrum van spiritualiteit en verwelkoming van mensen in nood, aldus Franciscus.
Er vluchten veel mensen door een combinatie van “onrechtvaardigheid uit het verleden, uitbuiting, klimaatverandering en tragische conflicten”. Zij trekken “van het arme, dichtbevolkte zuiden, naar het welvarende noorden: dit is een feit en kan niet genegeerd worden” door zich als land te isoleren.
De stromen Oekraïense vluchtelingen die momenteel naar Europa trekken, maken nog eens extra duidelijk dat er een “breed gedragen en gedeeld antwoord” nodig is.
De paus veroordeelde “de infantiele en vernietigende agressie” die de wereld bedreigt door “verleidingen van autocratie, nieuwe vormen van imperialisme” en “wijdverspreide agressie”.
“Oorlog is in feite al enige tijd voorbereid geweest door grote investeringen in wapentuig en de enorme wapenhandel.” De oplossing voor “ieders crisis” ligt echter in “zorg voor allen”: “Laten we elkaar helpen het verlangen van mensen naar vrede te voelen.”
Tijdens een gebedsdienst bij het nationaal heiligdom van Ta’ Pinu riep de paus de Maltezers zaterdag op hun geloof “te bouwen op en steeds te hernieuwen in de persoonlijke ontmoeting met Christus, in het dagelijks luisteren naar zijn woord, in actieve deelname aan het leven van de Kerk en in authentieke volksdevotie”.
“De geloofscrisis, apathie in religieuze praxis, in het bijzonder in de nasleep van de pandemie, en de onverschilligheid van veel jonge mensen tegenover Gods aanwezigheid, zijn geen zaken die we mooier moeten maken dan ze zijn, denkend dat, alles in aanmerking genomen, er nog altijd een bepaalde religieuze geest het volhoudt.”
Het is de broederlijke liefde, zei hij, in het bijzonder die voor migranten en vluchtelingen, die een “lakmoesproef is om te testen in hoeverre de Kerk werkelijk evangelisch is”.
Voordat de paus zondag een openluchtmis vierde, bad hij op twee verschillende plekken. Allereerst in de grot waar de apostel Paulus verbleef nadat hij op Malta was aangespoeld. Hij vroeg om de genade voor christenen “een vriendelijk hart te hebben dat met liefde voor onze broeders en zusters klopt”: “Geef dat ons medelijden meer is dan lege woorden, maar integendeel een vreugdevuur van verwelkoming ontsteekt.”
Na een niet geplande stop bij het graf van de Maltese heilige George Preca, vierde de paus de zondagsmis.
Zondag ontmoette de paus ook een groep migranten in een kerkelijk opvangcentrum. Hij verwees naar de duizenden migranten die jaarlijks in de Middellandse Zee verdrinken in een poging Europa te bereiken.
In hun lot “zien we een andere schipbreuk: die van de beschaving, die niet alleen migranten, maar ons allemaal bedreigt”. De mensen “op overvolle boten of op drift in de zee, op onze tv’s of in de kranten, zouden ieder van ons kunnen zijn, of onze zonen en dochters”.
“Misschien bewegen zich op dit moment, terwijl wij hier zijn, boten noordwaarts over de zee. Laten wij bidden voor deze broeders en zusters van ons die hun levens op zee riskeren op zoek naar hoop.”
Tijdens de traditionele persconferentie op de terugvlucht naar Rome, later op zondag, kwam Oekraïne opnieuw ter sprake. Franciscus zei desgevraagd niet rechtstreeks met Vladimir Poetin gesproken te hebben over de oorlog.
Ook sprak hij niet rechtstreeks over de Russische president. Dat is conform de lange Vaticaanse diplomatieke traditie om rechtstreekse veroordelingen van een strijdende partij te vermijden, om zo te kunnen blijven bemiddelen.
Hij veroordeelde oorlog als iets dat “tegen de menselijke geest ingaat” en “een wreedheid is” in “de geest van Kaïn”, die zijn broer Abel vermoordde. “Ik ben bereid al het noodzakelijke te doen en de Heilige Stoel, de diplomatieke kant, doet alles”, al “kunnen we niet alles wat we doen openbaar maken”.
Franciscus herhaalde dat een Oekraïnereis een optie is, zij het dan een onzekere. Aan een ontmoeting met de Russisch-orthodoxe patriarch Kirill wordt gewerkt: “We overwegen die in het Midden-Oosten te houden.”
Ook reageerde de paus op vragen over zijn gezondheid: tijdens zijn reis was te zien hoe hij moeizaam bewoog door pijn in zijn been, waar hij al langer last van heeft. Hij betrad het vliegtuig zaterdag met behulp van een lift.
“Mijn gezondheid is een beetje wispelturig”, aldus Franciscus. “Ik heb dit probleem met mijn knie, dat tot problemen met lopen leidt. Maar het wordt beter.”
Bronnen: Catholic News Service, Crux
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
